Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Đào Việt Trung cho biết: Công ước số 105 về xóa bỏ lao động cưỡng bức là một trong 8 công ước cơ bản của ILO và được ILO thông qua ngày 25-6-1957.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Đào Việt Trung nêu rõ: Việc gia nhập Công ước sẽ góp phần củng cố và tăng cường cơ sở pháp lý để bảo đảm hoàn toàn xóa bỏ lao động cưỡng bức tại Việt Nam. Công ước số 105 là Công ước cùng cặp với Công ước số 29 trong nhóm tiêu chuẩn quốc tế về xóa bỏ lao động cưỡng bức (Việt Nam đã gia nhập Công ước số 29 năm 2007). Tại thời điểm gia nhập Công ước số 29, hệ thống pháp luật Việt Nam còn một số quy định chưa tương thích với yêu cầu của Công ước số 105 nên việc gia nhập Công ước 105 được để lại để xem xét sau.

Trong thời gian qua, hệ thống pháp luật Việt Nam đã liên tục được hoàn thiện. Trong bối cảnh Việt Nam đang tăng cường hội nhập kinh tế-quốc tế, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, việc gia nhập Công ước số 105 là rất cần thiết và có ý nghĩa trên tất cả các mặt chính trị, kinh tế-xã hội và pháp lý. Với những thành tựu phát triển kinh tế-xã hội, chủ trương nhất quán về hội nhập kinh tế quốc tế và sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật thời gian qua, việc xem xét gia nhập Công ước số 105 tại thời điểm hiện nay là chín muồi và hết sức cần thiết - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Đào Việt Trung nhấn mạnh.

Công ước số 105 về xóa bỏ lao động cưỡng bức có 10 Điều; trong đó Điều 1 quy định: Mọi quốc gia thành viên của ILO gia nhập Công ước này cam kết bãi bỏ lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc, và cam kết không sử dụng bất kỳ hình thức nào của loại lao động đó. Điều 2 quy định: Mọi nước thành viên của ILO đã gia nhập Công ước này cam kết sử dụng các biện pháp có hiệu quả nhằm xóa bỏ ngay và toàn bộ lao động cưỡng bức bắt buộc, như đã quy định tại Điều 1 Công ước này. Công ước số 105 sẽ được áp dụng trên toàn bộ lãnh thổ nếu Việt Nam gia nhập Công ước này.

Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng điều hành nội dung phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu nhất trí về sự cần thiết gia nhập Công ước số 105 và cho rằng việc gia nhập Công ước số 105 phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước ta trong hội nhập quốc tế về lao động, xã hội, khẳng định quyết tâm và nỗ lực của Việt Nam trong quá trình thực thi các cam kết liên quan đến lao động trong Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và thực hiện nghĩa vụ của Việt Nam với trách nhiệm là quốc gia thành viên ILO. Đồng thời, trong thời gian qua, hệ thống pháp luật Việt Nam đang từng bước được hoàn thiện, góp phần tăng cường và củng cố cơ sở pháp lý để bảo đảm hoàn toàn xóa bỏ lao động cưỡng bức tại Việt Nam. Do đó, việc xem xét quyết định gia nhập Công ước số 105 tại thời điểm này là chín muồi và cần thiết.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội cũng cho rằng, để việc thực hiện các cam kết của Công ước số 105 có hiệu quả và có tính khả thi cao, Chính phủ cần ban hành quy định hướng dẫn chi tiết các dạng hành vi của lao động cưỡng bức, tạo hành lang pháp lý minh bạch giúp cơ quan thực thi pháp luật hoặc người lao động hay doanh nghiệp phát hiện nhanh chóng tình trạng lao động cưỡng bức.

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên UBTVQH thống nhất cao với sự cần thiết gia nhập Công ước, khẳng định việc trình Công ước thời điểm hiện nay là rất cần thiết; đánh giá cao Hồ sơ được chuẩn bị chu đáo, chặt chẽ, đủ điều kiện để phê chuẩn tại kỳ họp thứ 9 của Quốc hội tới đây. Ngoài ra, cũng có ý kiến lưu ý Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai việc thực thi Công ước, tuyên truyền, phổ biến nội dung Công ước số 105 tới người lao động, người sử dụng lao động, các cơ quan tổ chức có liên quan, đồng thời, xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật trong lĩnh vực lao động có liên quan theo đúng quy định của Công ước số 105.

Kết luận, Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị, sau phiên họp, Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội họp phiên toàn thể chính thức thẩm tra Tờ trình của Chủ tịch nước về việc gia nhập Công ước; sớm nghiên cứu và xây dựng bộ chỉ số, hệ thống theo dõi, đánh giá, giám sát tổng thể đối với việc thực thi hệ thống các công ước của ILO mà Việt Nam đã gia nhập.

Sau khi phê chuẩn, đề nghị Chính phủ sẽ chỉ đạo triển khai thực hiện, bảo đảm đồng bộ và có hiệu quả. Cùng với đó, tăng cường đào tạo nghề cho lao động Việt Nam, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường thanh tra, kiểm tra lĩnh vực liên quan đến lao động và hợp tác lao động quốc tế, bảo vệ quyền, lợi ích của người lao động Việt Nam khi gia nhập Công ước.

Phương Hằng/Báo Quân đội nhân dân