Khi chúng tôi đặt vấn đề xin phỏng vấn các đối tượng là người lao động nghèo (kéo xe đẩy, bốc vác) ở một doanh nghiệp tư nhân xuất khẩu lúa gạo tại địa bàn TP. Sóc Trăng, phần lớn đều tỏ vẻ ái ngại và không muốn tiếp xúc. Sau một hồi được giới thiệu qua lại, chúng tôi cũng được gặp ông Sáu - có thâm niên trong nghề này hơn 35 năm. Ông Sáu cho biết, gia đình ông chưa bao giờ xảy ra BLGĐ, nhưng trong anh em đồng nghiệp thì thỉnh thoảng cũng có những trường hợp đánh vợ, cãi vã to tiếng. Theo ông Sáu, nguyên nhân là do thời gian rỗi rãi, anh em thường tụ tập lại cờ bạc hoặc nhậu nhẹt, mà khi thua bạc, say xỉn thì lại về nhà trút giận vào vợ con. 

Một anh trẻ hơn (không cho biết tên) phân bua: “Đi làm mệt, về đến nhà còn phải nghe “bà vợ” cằn nhằn nữa thì ai chịu cho nổi. Nhiều khi nhậu cho say về để cho dễ ngủ, cho qua ngày vậy đó”. Khi chúng tôi hỏi về những việc khiến vợ phải cằn nhằn, anh cho rằng thường rơi vào các vấn đề: chợ búa, mua sắm, tiền bạc… Như vậy, biểu hiện để xảy ra bạo lực ở đây là do say xỉn, thua bạc, vợ nói nhiều… nhưng kỳ thực, nguyên nhân cốt yếu chính là kinh tế gia đình.

Nếu nguyên nhân là do kinh tế khó khăn thì phải đối mặt, còn cờ bạc, nhậu nhẹt cho qua ngày là hành vi né tránh, như vậy là không đúng. Ở trường hợp đó, chồng phải cố gắng làm việc chăm chỉ, ngược lại người vợ phải thông hiểu là khi chồng về nhà sau một ngày lao động mệt nhọc thì không nên ca thán mà nên chia sẻ, nói chuyện vui vẻ để tạo không khí ấm cúng cho gia đình. Điều cần thiết hơn hết là sự chia sẻ, đồng cảm và cùng nhau phấn đấu để vượt qua chứ không phải là sự hơn thua, ganh đua, so sánh, trách móc…

Một số nguyên nhân dẫn đến bạo lực gia đình. (Ý tưởng: Anh Thụy - Minh họa: Đăng Khoa)

Còn với gia đình ông H - làm nghề kinh doanh đại lý bia, nước ngọt ở một phường của TP. Sóc Trăng thì tiền bạc không phải vấn đề. Ông H hồi tưởng: “Hồi xưa tôi cũng quá đáng lắm. Mình là đàn ông mà, ra ngoài giao tiếp, ăn nhậu với các đối tác làm ăn thì cũng phải “tăng 2, tăng 3” như người ta. Nhiều lúc cũng gọi “em út” tới để phục vụ, rồi làm quen cặp bồ luôn. Hồi đó chưa có điện thoại để chụp hình thoải mái như bây giờ đâu, có lần tôi đi du lịch cùng bồ rồi còn chụp ảnh lưu niệm nữa. Mang hình về, tôi giấu dưới quần áo trong tủ đồ cá nhân cũng bị vợ phát hiện. “Bả” làm ầm ĩ lên thì mình càng làm dữ hơn để khỏi bị nói tới. Nhiều lúc, chuyện gia đình mà phiền tới bà con họ hàng, làng xóm, thấy cũng không hay”.

Cũng theo ông H, những năm gần đây, gia đình ông không còn xảy ra BLGĐ nữa, do bản thân ông nhận thấy không thể tiếp tục sống như vậy mãi vì sẽ làm tổn thương đến vợ, đến con, dẫn đến đổ vỡ hạnh phúc gia đình. Ngoại tình là một trong những lý do dễ dẫn đến BLGĐ như trường hợp của gia đình ông H. Ở hướng ngược lại, nếu người ngoại tình là nữ cũng dễ dẫn đến BLGĐ với đối tượng gây bạo lực là người đàn ông. Tình huống này cả hai phải đối diện với sự thật để tìm ra nguyên nhân ngoại tình, tha thứ và cùng nhau xây dựng hạnh phúc gia đình. Nếu không hàn gắn được thì nhờ đến sự can thiệp của pháp luật chứ không nên kéo dài để rồi bạo lực tiếp tục xảy ra, gây tổn thương đến các thành viên trong gia đình.

Còn với gia đình anh T - chuyên viên của một đơn vị trong tỉnh thì BLGĐ lại biểu hiện khá nhẹ nhàng và không hề xảy ra “bạo lực” theo nghĩa hẹp (tức hành vi sử dụng sức mạnh thể chất với mục đích gây thương vong, tổn hại một ai đó). Ấy vậy mà không khí gia đình anh T cũng thường khá nặng nề. Anh em, bạn bè quen biết đều biết vợ chồng anh có số ngày nói chuyện còn ít hơn số ngày “chiến tranh lạnh”.

Hỏi lý do anh T thường cười cười cho qua chuyện, gặng hỏi mãi anh mới cho biết hai vợ chồng không hòa hợp với nhau trong chuyện vợ chồng. Cả hai đều là cán bộ, viên chức nên lắm lúc áp lực công việc cũng nhiều. Chị nhà mỗi khi đi làm về đều mệt mỏi nên chỉ muốn ngủ sớm. Anh T tin chị và hiểu rất rõ chuyện ngoại tình (dù chỉ trong tư tưởng) chắc chắn không có nhưng cứ như vậy mãi anh cũng khó chịu, mà anh càng khó chịu thì chị nhà càng bực mình mà tránh né chuyện vợ chồng. Nếu không khéo, cả anh và chị đều vừa là đối tượng gây ra BLGĐ vừa là nạn nhân của BLGĐ. Trường hợp này, người vợ phải chia sẻ với chồng những áp lực công việc để chồng thông cảm, đồng thời cũng nên dành thời gian riêng tư cho vợ chồng. Còn nếu không thay đổi được nên chăng bàn với chồng để tìm việc làm phù hợp hơn. Bên cạnh đó, anh chồng nên quan tâm chăm sóc, tâm lý hơn để giúp vợ vượt qua áp lực, có nhiều sức khỏe để cuộc sống vợ chồng tốt hơn.

Trong xã hội Việt Nam hiện nay nói chung và tình hình tại tỉnh Sóc Trăng nói riêng, BLGĐ vẫn là một thực trạng nhức nhối. Trong đa số trường hợp, người phụ nữ vẫn chịu nhiều thiệt thòi. Điều này do đặc điểm thể chất của giới tính. Do đó, trước hết những người đàn ông phải nhận thức được sự không công bằng về thể chất tự nhiên mà cố gắng, không để xảy ra hành vi BLGĐ về thể chất. Nguyên nhân dẫn đến BLGĐ thì rất đa dạng, do đó, rất khó có một mẫu số chung cho tất cả các trường hợp. Trong mỗi trường hợp đều có những cách giải quyết rất khác nhau mà nếu không tự nhìn ra được, điều nên làm là tìm đến các chuyên gia để được tư vấn, như: các tổ chức, đoàn thể thuộc các tổ chức chính trị - xã hội (như: hội nông dân, hội liên hiệp phụ nữ…) hoặc bác sĩ, chuyên gia về tâm lý học…

Anh Thụy