BHXH tự nguyện là loại hình BHXH mà người lao động tự nguyện tham gia, được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình để hưởng chế độ BHXH. Đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không quy định mức trần tuổi và không thuộc đối tượng đóng BHXH bắt buộc như nông dân, lao động tự do, những người đã từng tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa đủ số năm theo quy định và có nguyện vọng tiếp tục tham gia để đủ điều kiện hưởng chế độ khi đủ tuổi hưu.

Người tham gia BHXH tự nguyện được chọn 1 trong 6 phương thức đóng như đóng hàng tháng, đóng 3 tháng/lần, 6 tháng/lần, 12 tháng/lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm/lần; đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.

Tăng cường công tác tuyên truyền, tư vấn chính sách BHXH tự nguyện cho người dân.

Mức đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn. Thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn (hiện nay là 154.000 đồng/tháng), cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng... Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng nhiều quyền lợi, đó là khi đủ điều kiện về tuổi đời đã đóng BHXH đủ 20 năm trở lên thì được hưởng lương hưu, chế độ tử tuất theo quy định, được cơ quan BHXH cấp thẻ BHYT khi nghỉ hưu và được hưởng quyền lợi khám, chữa bệnh như những người tham gia BHXH bắt buộc. 

Chị Phạm Cẩm Hằng ở TP. Sóc Trăng trước đây làm việc tại công ty thủy sản trên địa bàn thành phố, được chủ doanh nghiệp mua BHXH 4 năm, hiện chị đã nghỉ việc, trở thành lao động tự do. Được nhân viên đại lý BHXH tư vấn, chị chuyển sang đóng BHXH tự nguyện. Chị Hằng cho biết: “Trước đây tôi cứ nghĩ phải làm ở các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp mới được đóng BHXH. Nhưng khi tìm hiểu được biết có chính sách tham gia BHXH tự nguyện dành cho những người lao động tự do, tôi tự nguyện tham gia để được hưởng lương hưu như mọi người khi hết tuổi lao động, nhằm giảm bớt khó khăn, rủi ro nhất là khi về già”.

Thời gian qua, ngành BHXH tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh với nhiều giải pháp như: đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, phổ biến các quy định, chính sách ưu đãi mới; mở rộng và nâng cao chất lượng các đại lý thu… Tuy nhiên hiện nay, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn gặp không ít khó khăn. Tính đến tháng 8-2018, tổng số tham gia BHXH tự nguyện trong toàn tỉnh là 483 người, đạt 51,66% kế hoạch BHXH Việt Nam giao.

Theo ông Nguyễn Minh Thống - Trưởng Phòng Khai thác và thu nợ, BHXH tỉnh, nguyên nhân do quy định chế độ hưởng BHXH tự nguyện còn ít (chỉ hưởng chế độ hưu trí và tử tuất), thời gian để được hưởng chế độ khá dài (20 năm mới được hưởng hưu) nên người dân ít quan tâm. Công tác tuyên truyền, vận động còn hạn chế, chưa phù hợp với đối tượng tiềm năng.

Trong thời gian tới, ngành BHXH tỉnh sẽ tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra tiến độ, kết quả thực hiện chỉ tiêu, kế hoạch được giao đối với BHXH các huyện, thị xã, thành phố và các đại lý thu nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc và đề ra giải pháp thực hiện đạt hiệu quả. Đồng thời, phối hợp với sở, ngành có liên quan tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến sâu, rộng chính sách BHXH tự nguyện bằng nhiều hình thức, có trọng tâm, trọng điểm và phù hợp với từng nhóm đối tượng tiềm năng, nhất là tập trung tuyên truyền, đối thoại trực tiếp với đối tượng là đảng viên từ cấp xã đến ấp chưa tham gia BHXH bắt buộc, ban nhân dân và đoàn thể khóm, ấp; các đối tượng tinh giản biên chế đang bảo lưu thời gian tham gia BHXH; người dân có việc làm tự do, kinh tế ổn định; mở rộng mạng lưới đại lý thu và nhân viên đại lý thu (phấn đấu mỗi xã, phường, thị trấn có ít nhất 3 hệ thống đại lý thu), giao chỉ tiêu cụ thể cho từng nhân viên đại lý thu và tiến độ thực hiện; đồng thời tăng cường công tác theo dõi, kiểm tra tiến độ thực hiện chỉ tiêu được giao, qua đó góp phần mở rộng độ bao phủ BHXH tự nguyện tại địa phương.

Chí Bảo