Về cơ cấu mùa vụ, bà con nông dân trên địa bàn huyện Thạnh Trị chỉ sản xuất 2 vụ lúa chính trong năm là vụ Đông -  Xuân và Hè - Thu. Do tập quán sản xuất theo cách truyền thống, quy mô nhỏ lẻ, nên trong quá trình sản xuất chưa tạo được mối hợp tác theo hướng liên kết “4 nhà”. Trong quá trình canh tác, nông dân trên địa bàn huyện chủ yếu xuống giống lúa cao sản, chưa phát triển nhiều các giống lúa đặc sản có giá trị kinh tế cao nên sản phẩm lúa gạo tạo ra còn bấp bênh và giá trị không cao.

Từ đó, để tăng cường năng lực cạnh tranh và nâng cao giá trị cho sản phẩm lúa gạo, ngành Nông nghiệp huyện đã tiến hành xây dựng vùng sản xuất lúa chất lượng cao, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, theo quy trình “3 giảm, 3 tăng”; “1 phải, 5 giảm”, cánh đồng một giống lúa chất lượng cao, phù hợp với từng tiểu vùng sinh thái và sản xuất theo hướng “cánh đồng mẫu” để phát triển bền vững cho cây lúa.

Người dân tất bật phơi lúa Tài nguyên dự trữ chờ giá lên cao vào tháng hạn xuất bán

Từ những nhận định trên, vào năm 2012, ngành Nông nghiệp Thạnh Trị đã lập quy hoạch đề án thay đổi cơ cấu giống lúa, xây dựng đề án phát triển sản xuất lúa đặc sản gắn với xây dựng cánh đồng mẫu giai đoạn 2012 - 2015. Khi bắt đầu triển khai đề án, người dân có sự đồng thuận rất cao, qua đó đã hình thành nhiều tổ hợp tác, hợp tác xã trong sản xuất, sử dụng giống theo khuyến cáo, có năng suất, chất lượng cao... Đề án trên đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và phù hợp với thị trường tiêu thụ. 

Hơn 30 năm song hành cùng cây lúa và cũng là một trong những nông dân tiên phong tham gia cánh đồng mẫu làm lúa Tài nguyên, ông Sơn Sol, ngụ tại thị trấn Hưng Lợi bộc bạch: “Nếu bà con mình cứ mãi làm ruộng theo cách truyền thống, không áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và trồng lúa phẩm chất thấp thì năng suất chỉ đạt ở mức 5 tấn/ha. Sớm nhận ra sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và nắm bắt thông tin từ địa phương trong việc thực hiện mô hình cánh đồng mẫu, không riêng gì tôi mà đại đa số bà con ở đây đã nhiệt tình xin tham gia vào mô hình cánh đồng mẫu, vì được hưởng nhiều lợi ích thiết thực, như: được hỗ trợ giống, có trạm bơm điện, được tập huấn kiến thức trồng trọt... nhờ đó, năng suất lúa tăng lên vượt trội, từ 6,5 đến 7 tấn/ha, lúa được doanh nghiệp bao tiêu, cao hơn giá lúa bên ngoài cánh đồng 1.000 đồng đến 1.500 đồng/kg”.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thạnh Trị Trần Trang Nhã cho biết, năm đầu tiên (năm 2012) triển khai đề án, diện tích gieo trồng lúa cả năm của huyện là 54.641ha, đạt 102% so kế hoạch, năng suất bình quân 6,37 tấn/ha; trong đó, lúa đặc sản là 9.240ha (Tài nguyên 5.718ha, ST 141ha, đặc sản khác 3.381ha). Đồng thời, hình thành 6 mô hình cánh đồng mẫu tại 6 xã, thị trấn với diện tích 207ha có 95 hộ tham gia, số diện tích gieo trồng trong cánh đồng mẫu được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm 134ha, giá thu mua cao hơn thị trường bên ngoài 200 đồng đến 400 đồng/kg.

Đến năm 2016, mô hình cánh đồng mẫu tăng lên 131 mô hình và diện tích gieo trồng lúa được doanh nghiệp bao tiêu là 5.531ha, người dân thu về lợi nhuận bình quân 20 đến 25 triệu đồng/ha. Riêng vụ Đông - Xuân 2016 - 2017, diện tích gieo trồng lúa đặc sản hơn 22.800ha và Tài nguyên gần 7.400ha; hiện tại, cây lúa đang giai đoạn thu hoạch, giá lúa tương đối cao, đảm bảo lợi nhuận cho bà con 22 đến 30 triệu đồng/ha.

Nói về hiệu quả kinh tế trong việc phát triển lúa đặc sản gắn với mô hình cánh đồng mẫu, đồng chí Trần Trang Nhã cho biết thêm: “Thực hiện đề án lúa đặc sản gắn với cánh đồng mẫu đã giúp người dân nâng cao hiệu quả sản xuất lúa, giảm chi phí đầu tư về giống, vật tư, thuốc bảo vệ thực vật, công lao động từ 8% đến 10%; thu hoạch cho năng suất bình quân của mô hình đạt 6,8 đến 7 tấn/ha, cho lợi nhuận cao hơn so với sản xuất ngoài mô hình 2 đến 2,5 triệu đồng/ha. Đối với các giống lúa đặc sản, như: ST, RVT, OM4900, Tài nguyên... sản xuất theo mô hình cánh đồng mẫu sẽ cho lợi nhuận cao hơn 4 đến 5 triệu đồng/ha so với sản xuất lúa cao sản ngắn ngày ngoài mô hình”.

Chia sẻ về định hướng những năm tiếp theo của đề án lúa đặc sản, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thạnh Trị Nguyễn Văn Sô cho biết: “Dự kiến đến năm 2020, diện tích gieo trồng là 54.932ha (trong đó lúa đặc sản 35.000ha), diện tích được ký kết bao tiêu sản phẩm là 16.500ha, sản lượng lúa trên 375.186 tấn/năm và duy trì diện tích lúa đặc sản Tài nguyên 6.500ha đến 7.000ha. Ngoài ra, chúng tôi còn phối hợp và giới thiệu đến các doanh nghiệp tham gia hợp tác với nông dân nhằm cung ứng vật tư đầu vào, bao tiêu sản phẩm để tạo điều kiện sản phẩm có đầu ra ổn định, nông dân sản xuất có lợi nhuận. Đồng thời, tiếp tục vận động nhân dân duy trì và phát triển diện tích lúa đặc sản gắn với cánh đồng mẫu trên nền tảng các mô hình đã thực hiện trong các vụ qua. Song song đó, sẽ phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan tiến hành công bố nhãn hiệu chứng nhận “Gạo Tài nguyên Thạnh Trị” nhằm giới thiệu và công bố nhãn hiệu chứng nhận. Từ đó quảng bá, đưa hình ảnh sản phẩm gạo Tài nguyên Thạnh Trị đến với đông đảo người tiêu dùng. Đây được xem là một trong những hoạt động nhằm phục vụ mục tiêu khai thác phát triển giá trị nhãn hiệu chứng nhận sau khi được bảo hộ”.

Thúy Liễu