Trong những năm gần đây, tình trạng xâm nhập mặn diễn ra phức tạp, đã ảnh hưởng xấu đến phần lớn diện tích vườn cây ăn trái của tỉnh. Tác hại của mặn đến cây ăn trái rất khác nhau, tùy thuộc vào giống, loài cây, tuổi cây, tình trạng phát triển và giai đoạn sinh trưởng, tùy thuộc vào độ mặn của nước tưới, số lần tưới… Do đó, để có biện pháp chăm sóc phù hợp nhằm giảm thiểu những thiệt hại do mặn đối với cây trồng, theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì bà con nhà vườn cần lưu ý về ngưỡng chịu mặn của một số loại cây ăn trái.

Theo đó, khả năng chịu mặn (độ mặn của nước tưới đến ngưỡng gây hại) của một số loại cây ăn trái tạm thời được chia theo các nhóm như sau: nhóm chịu mặn rất kém dưới 1 phần ngàn (%o) gồm: sầu riêng, măng cụt, bòn bon; nhóm chịu mặn kém 1,4 - 2%o gồm: ca cao, chôm chôm, vú sữa; nhóm chịu mặn trung bình 2 - 3%o gồm: cam, chanh, bưởi, chuối; nhóm chịu mặn khá 3 - 4%o gồm: xoài, xoài ghép trên gốc xoài ghép xanh, gốc xoài Châu Hạng Võ có khả năng chịu mặn đến 6%o; nhóm chịu mặn tốt 4 - 6%o gồm: cam, quýt ghép trên gốc cam 3 lá, xoài Châu Hạng Võ, me và nhóm chịu mặn rất tốt 6 - 10%o gồm: dừa, sa-pô, mãng cầu xiêm ghép gốc bình bát.

Tuy nhiên, ngưỡng chịu mặn của cây còn tùy thuộc vào giai đoạn sinh trưởng và tình trạng của cây. Theo đó, ở giai đoạn cây con, cây đang ra lá non hoặc cây đang ra bông, mang trái thì cây có sức chịu đựng kém hơn cây trưởng thành có bộ lá già. Bà con nhà vườn cần lưu ý: nếu vườn phải tưới nước mặn nhiều lần và nhiều nước trong mỗi lần tưới dẫn đến nồng độ mặn trên mặt liếp tăng thì độ mặn của nước tưới phải “trừ hao” thấp hơn ngưỡng bình thường.

Nếu không may cây ăn trái bị nhiễm mặn, cây không hút được nước (hiện tượng hạn sinh lý), không hấp thu được dinh dưỡng, cây sẽ chết.

Trong quá trình canh tác, nếu không may cây ăn trái bị nhiễm mặn, cây không hút được nước (hiện tượng hạn sinh lý), không hấp thu được dinh dưỡng, các quá trình sinh lý trong cây bị rối loạn, sinh trưởng của cây bị ức chế, nếu nhiễm nặng, vượt quá khả năng chịu đựng, cây sẽ ngộ độc, lá bị cháy, rụng; cây héo, chết. Khi cây bị nhiễm mặn, khả năng chống chịu bệnh kém nên thường bị “bội nhiễm” bệnh (bệnh thán thư phát triển mạnh trên cây có múi bị nhiễm mặn là một ví dụ). Do đó, nếu tưới nước có nồng độ mặn vượt quá ngưỡng chịu đựng của cây thì sẽ ảnh hưởng xấu đến sinh trưởng, phát triển của cây, làm thất thu năng suất và giảm chất lượng của trái cây, thậm chí làm cây bị chết…

Để hạn chế tác hại của mặn đối với cây ăn trái thì bà con nhà vườn cần phải giữ ngọt, ngăn mặn, tưới hợp lý và an toàn. Kiểm tra độ mặn trước khi lấy nước vào vườn bằng dụng cụ đo mặn đơn giản hoặc nhờ Trạm Quản lý thủy nông đo giúp. Nếu độ mặn của nước dưới ngưỡng gây hại thì nên tưới đẫm cho cây, đồng thời trữ nước lại trong mương vườn. Lưu ý, để xác định được chính xác độ mặn thì cách lấy mẫu nước phải đúng: lấy mẫu nước ở lớp nước phía dưới (lưỡi mặn) để đo, lớp nước này có độ mặn cao hơn lớp nước mặt. Khi nước mặn vượt quá ngưỡng chịu đựng của cây trồng thì cần kiểm tra và đóng kín các nắp cống, bọng, không để nước mặn xâm nhập vào mương vườn.

Trường hợp nước mặn đã lỡ xâm nhập vào mương thì nên đóng cống, bọng và bơm hoặc tháo nước ra ngay, không giữ nước mặn lâu trong mương vườn. Theo dõi thường xuyên, kiểm tra lại độ mặn, nếu nước tốt trở lại thì bơm vào trữ trong mương vườn. Trường hợp phải sử dụng nước nhiễm mặn nhẹ để tưới thì giảm số lần tưới và lượng nước tưới ở mức thấp nhất. Chỉ tưới vào gốc cây (không tưới phun lên tán cây) với lượng nước ít, đủ cho cây không bị héo lá, vì khi tưới nhiều lần và tưới nhiều nước, sẽ tích lũy muối vào đất của vườn cây ăn trái. Phủ gốc bằng rơm rạ, cỏ khô (nếu có điều kiện thì phủ cả mặt liếp), che nắng cho cây để giảm bốc hơi nước cho liếp, hạn chế tình trạng mặt đất bị khô nứt. 

Để hạn chế tác hại của mặn đối với cây ăn trái thì bà con nhà vườn cũng nên cung cấp chế độ dinh dưỡng đặc biệt nhằm tăng sức chống chịu cho cây. Theo đó, nhằm tăng cường sức chống chịu của cây, giảm tác hại của mặn đối với đất và cây trồng thì bà con có thể sử dụng các phân bón và kích thích tăng trưởng bằng cách bón phân qua rễ để cung cấp đủ phân đạm, kali để tăng khả năng chịu mặn của cây. Sử dụng phân đạm dạng Urea và kali trắng (K2S04); phun phân bón lá chứa nhiều đạm và kali như KN03 hoặc các loại phân bón lá khác; bón bổ sung vôi bột (CaO) hoặc thạch cao (CaS04), đồng thời bổ sung phân hữu cơ đậm đặc Super Humic nhằm giảm tác hại của mặn; phun hormone để giúp tăng khả năng chịu mặn cây, phun các chất có hoạt chất gồm Brassinosteroid (Nyro 0.01SL, Comcat 150WP); cung cấp chất hữu cơ và vi sinh vật vùng rễ bằng các loại phân hữu cơ vi sinh…

Phương Anh