Hộ tịch là những sự kiện như khai sinh, khai tử, kết hôn, ly hôn, giám hộ, xác định và nhận cha, mẹ, con… xác nhận tình trạng nhân thân của cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết. Đăng ký hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi vào sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư.

Người dân đến thực hiện các thủ tục về hộ tịch tại UBND Phường 3 (TP. Sóc Trăng). Ảnh: K.N

Các sự kiện hộ tịch mà cá nhân phải đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã được phân định rõ ràng trong Luật Hộ tịch, bao gồm những trường hợp xác nhận vào sổ hộ tịch và trường hợp ghi vào sổ hộ tịch, như: xác nhận vào sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch về khai sinh, khai tử, kết hôn, ly hôn, giám hộ, xác định và nhận cha, mẹ, con. Ngoài ra, trường hợp ghi vào sổ hộ tịch còn bao gồm việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi quốc tịch, xác định cha, mẹ, con; xác định lại giới tính; nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; công nhận giám hộ; tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Trần Quốc Xuân, công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Thạnh Thới Thuận (Trần Đề) chia sẻ: “Từ khi triển khai thi hành Luật Hộ tịch, người dân trên địa bàn xã có ý thức hơn với các vấn đề hộ tịch liên quan đến cá nhân trước chính quyền. Trước đây, người dân các ấp xa trụ sở UBND xã chậm đăng ký khai sinh hay gia đình có người mất không chịu đi làm thủ tục khai tử, nhưng nay tình trạng trên đã giảm rõ rệt”.

Trưởng Phòng Tư pháp TX. Vĩnh Châu Hồ Thanh Tùng cho biết, từ khi Luật Hộ tịch có hiệu lực, đã tạo ra những bước tiến đáng kể trong cải cách thủ tục hộ tịch. Người dân có thể lựa chọn cơ quan đăng ký hộ tịch mà không phụ thuộc vào nơi cư trú như quy định trước đây. Đáng chú ý, luật quy định công dân được cấp số định danh cá nhân ngay từ khi đăng ký khai sinh. Đây là quy định mới trong quản lý hộ tịch, quản lý dân cư và được coi là tiền đề quan trọng tiến tới giảm nhiều loại giấy tờ, tạo thuận lợi cho người dân khi tham gia giao dịch.

Đánh giá về hiệu quả triển khai Luật Hộ tịch tại Hội nghị sơ kết 6 tháng công tác tư pháp năm 2019, đồng chí Nguyễn Công Khanh - Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực của Bộ Tư pháp cho rằng, luật triển khai đi vào cuộc sống, ý thức, trách nhiệm của công chức làm công tác hộ tịch nâng lên, nhận thức của người dân đối với đăng ký hộ tịch cũng chuyển biến. Toàn ngành Tư pháp chú trọng thực hiện chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký. Chủ trương hiện đại hóa công tác hộ tịch trên cả nước tiếp tục đạt được nhiều kết quả tích cực. Bộ Tư pháp đã mở rộng triển khai hệ thống thông tin đăng ký, quản lý hộ tịch tại 51 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tăng thêm 13 địa phương so với năm 2018; đã đào tạo, tập huấn cho tất cả 63 tỉnh, thành phố để chuẩn bị mở rộng áp dụng trên toàn quốc. Đến nay, hệ thống ghi nhận 7.944.126 hồ sơ đăng ký hộ tịch.

K.N