Phóng viên: Xin ông cho biết, Cơ quan An ninh điều tra hiện nay đang thụ lý điều tra vụ án phân bón “rởm” hay “phân bón giả”... như thông tin trên một vài số báo đã đưa?

Đại tá Dương Việt Hùng: Cơ quan An ninh điều tra không có thụ lý điều tra vụ án phân bón “rởm” hay “phân bón giả” tại Sóc Trăng. Cơ quan An ninh điều tra chỉ thụ lý điều tra vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo Khoản 1, Điều 281 Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi bổ sung năm 2009), liên quan đến 2 công chức thuộc Chi cục QLTT Sóc Trăng.

Cụ thể là điều tra, xác định các bị can có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái công vụ, trái pháp luật; xâm phạm đến hoạt động đúng đắn, bình thường của cơ quan QLTT, gây thiệt hại đến uy tín của cơ quan QLTT được pháp luật bảo vệ.

Phóng viên: Ông có thể nói rõ hành vi sai phạm của các bị can trong vụ án này là gì?

Đại tá Dương Việt Hùng: Trong quá trình thực thi công vụ, khi kiểm tra phát hiện phân bón không có hồ sơ công bố hợp quy, Đoàn kiểm tra liên ngành lấy mẫu đưa đi thử nghiệm để xác định phân bón đảm bảo chất lượng hay kém chất lượng theo chỉ tiêu ghi trên bao bì, làm căn cứ để xử lý theo quy định pháp luật.

Theo quy định tại Điểm d Khoản 2, Điều 9 Thông tư số 26/2012/TT-BKHCN, ngày 12-12-2012 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ về Quy định việc kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường "trường hợp hàng hóa có kết quả thử nghiệm mẫu không phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng, chứng nhận hợp chuẩn hoặc quy chuẩn kỹ thuật tương ứng", nếu “không nhất trí với kết quả thử nghiệm mẫu, trong thời gian 2 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo kết quả thử nghiệm mẫu không đạt yêu cầu chất lượng, người bán hàng có thể đề nghị bằng văn bản đối với cơ quan kiểm tra thử nghiệm lại đối với mẫu lưu ở một tổ chức thử nghiệm được chỉ định khác. Kết quả thử nghiệm này là căn cứ để cơ quan kiểm tra xử lý, kết luận cuối cùng”.

Thực tế trong vụ án là các bị can đã thông báo cho người bán hàng được quyền khiếu nại kết quả thử nghiệm lần đầu, sau đó tiến hành đầy đủ trình tự, thủ tục để thử nghiệm lại theo yêu cầu của người bán hàng. Bị can đã giải thích rõ quy định pháp luật về kết quả thử nghiệm lại (lần 2) là kết quả cuối cùng để xử lý, nhưng khi có kết quả thử nghiệm lại thì không sử dụng để giải quyết mà lại tiếp tục cho tiến hành thử nghiệm lần 3.

Hành vi trái pháp luật của các bị can trong vụ án là cho tiến hành thử nghiệm lần 3 để lấy kết quả thử nghiệm lần 3 làm căn cứ để xử lý, kết luận cuối cùng. Việc lấy kết quả thử nghiệm lần 3 để kết luận xử lý được thực hiện bằng việc lợi dụng chức vụ quyền hạn chỉ đạo làm khống biên bản cuộc họp Đoàn kiểm tra, sau đó mang đến cho từng thành viên ký vào. Các bị can đã sử dụng biên bản khống này để giải tỏa lô phân bón kém chất lượng đã được niêm phong. Riêng đối với lô phân bón này, qua 2 lần thử nghiệm có kết quả đều không đạt, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ Khoa học Công nghệ đã có văn bản kết luận là phân bón giả.

Phóng viên: Như vậy, việc thử nghiệm lần 3 có được pháp luật cho phép? Kết quả thử nghiệm lần 3 có được coi là hợp pháp?

Đại tá Dương Việt Hùng: Pháp luật không quy định việc thử nghiệm lần 3, pháp luật chỉ quy định thử nghiệm lần đầu và thử nghiệm lại. Pháp luật quy định việc thử nghiệm lại chỉ được thực hiện khi có khiếu nại đối với kết quả thử nghiệm lần đầu, lần thử nghiệm lại này phải được thực hiện theo trình tự thủ tục bắt buộc do pháp luật quy định. Vấn đề quan trọng nhất là pháp luật quy định phải lấy kết quả của lần thử nghiệm lại (tức thử nghiệm lần 2) là căn cứ để xử lý, kết luận cuối cùng, nếu làm trái quy định này là trái pháp luật.

Trong vụ án này, các bị can đã thực hiện đầy đủ trình tự thủ tục bắt buộc do pháp luật quy định khi tiến hành lần thử nghiệm lại, từ đó mà có được kết quả thử nghiệm lại một cách khách quan, đúng pháp luật. Nhưng các bị can đã không lấy kết quả thử nghiệm lại này để xử lý, kết luận cuối cùng, mà lại cho tiến hành thử nghiệm lần 3, sau đó lấy kết quả thử nghiệm lần 3 để xử lý, kết luận cuối cùng. Đó cũng chính là hành vi trái pháp luật của các bị can trong vụ án.

Về tính hợp pháp của kết quả thử nghiệm lần 3, trước hết cần phải hiểu những gì được coi là hợp pháp thì phải phù hợp với quy định pháp luật. Trong vụ án này, Thông tư số 26/2012/TT-BKHCN không có quy định việc thử nghiệm lần 3, nên việc thử nghiệm lần 3 là không phù hợp với quy định pháp luật. Do đó mọi thông tin tài liệu liên quan đến việc thử nghiệm lần 3 và kết quả thử nghiệm lần 3 đều được coi là bất hợp pháp.

Phóng viên: Có thông tin nói các bị can dựa vào Điểm a, Khoản 1, Điều 9 Thông tư số 26/2012/TT-BKHCN để thông báo cho người sản xuất là Công ty Con Cò Vàng, để người sản xuất biết và khiếu nại kết quả thử nghiệm lần 2. Do đó, việc các bị can chấp nhận khiếu nại của người sản xuất và cho thử nghiệm lần 3 là đúng quy định pháp luật?

Đại tá Dương Việt Hùng: Theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 9 Thông tư số 26/2012/TT-BKHCN, thì người bán hàng được liên hệ với người sản xuất là để thực hiện các biện pháp xử lý, khắc phục, sửa chữa trong thời hạn ghi trong biên bản. Căn cứ theo quy định trên, thì trong vụ việc này người sản xuất chỉ được thực hiện các biện pháp xử lý, khắc phục, sửa chữa về sản phẩm, tham gia vào những vấn đề không phải là kết quả thử nghiệm. Còn kết quả thử nghiệm không đạt theo chỉ tiêu chất lượng công bố trên bao bì, thì phải bị xử lý vi phạm.

Pháp luật không có quy định cho phép người sản xuất tham gia khắc phục, sửa chữa đối với chất lượng số phân bón đang bị kiểm tra. Nếu các bị can hoặc Đoàn kiểm tra thông báo cho nhà sản xuất biết kết quả thử nghiệm mẫu phân không đạt để nhà sản xuất khiếu nại là không đúng quy định tại Thông tư số 26/2012/TT-BKHCN. Điều cần phải hiểu rõ ở đây là pháp luật không cho phép người sản xuất được tham gia khắc phục, sửa chữa đối với lỗi hàng hóa đã sản xuất không đảm bảo chất lượng, việc hàng hóa lưu thông ra thị trường mà không đảm bảo chất lượng thì phải bị xử lý theo quy định pháp luật.

Phóng viên: Có thông tin cho rằng, việc giám định lần 3 là do phát sinh tình tiết mới. Vậy tình tiết mới đó là gì, thưa ông?

Đại tá Dương Việt Hùng: Tình tiết mới theo quan điểm của các bị can đó là sau khi có kết quả thử nghiệm lại (thử nghiệm lần 2 mẫu không đạt), Công ty Con Cò Vàng có Công văn số 12.06/2016/CCV-CV, ngày 12-6-2016 đề nghị Đoàn kiểm tra “xem xét cho lấy mẫu và kiểm tra lại”. Công văn không có nội dung khiếu nại đối với kết quả thử nghiệm mà yêu cầu cho lấy mẫu và kiểm tra lại, nhưng các bị can vẫn tiếp nhận công văn, sau đó cho người đưa mẫu đi thử nghiệm lần thứ 3.

Nếu nói rằng, trong vụ việc này phải áp dụng Khoản 6, Điều 9 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa để giải quyết khiếu nại của nhà sản xuất là nói trái pháp luật. Bởi lẽ, theo quy định của điều luật trên, nhà sản xuất được quyền khiếu nại, nhưng đối tượng khiếu nại của nhà sản xuất là “Kết luận của đoàn kiểm tra” hoặc khiếu nại “Quyết định của cơ quan kiểm tra, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền”. Trong khi đó, Đoàn kiểm tra chỉ lấy mẫu phân bón đi thử nghiệm, chưa ban hành một kết luận nào, cơ quan có thẩm quyền cũng chưa ban hành một quyết định nào, thì cơ sở nào để nhà sản xuất khiếu nại, khiếu nại về vấn đề gì? Điều cần lưu ý ở đây là không được đánh tráo khái niệm giữa “Khiếu nại kết quả thử nghiệm” với “Khiếu nại kết luận của đoàn kiểm tra”. Đây là hai nội dung hoàn toàn khác nhau và được pháp luật điều chỉnh khác nhau. Việc khiếu nại kết quả thử nghiệm phân bón được điều chỉnh bởi Khoản 3, Điều 20 Thông tư số 29/2014/TT-BCT, ngày 30-9-2014 của Bộ trưởng Bộ Công Thương; việc khiếu nại kết luận của đoàn kiểm tra được điều chỉnh bởi Khoản 6, Điều 9 Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Phóng viên: Ông có thể cho biết rõ hơn việc thông tin báo chí có nêu “giám định kiểu “trời ơi” và giám định cá nhân chứ không phải Hội đồng giám định. Vậy cơ quan điều tra nói gì về vấn đề này?

Đại tá Dương Việt Hùng: Việc trưng cầu giám định và kết luận giám định tư pháp được thực hiện theo quy định của Luật Giám định tư pháp. Các Giám định viên tư pháp là người đủ tiêu chuẩn về chuyên môn nghiệp vụ, là chuyên gia trên lĩnh vực và ngành đang công tác, được Chủ tịch UBND tỉnh bổ nhiệm làm Giám định viên tư pháp.

Kết luận giám định của Giám định viên tư pháp là văn bản được Luật Giám định tư pháp bảo vệ, việc có sử dụng kết luận giám định hay không là thẩm quyền của các cơ quan tiến hành tố tụng. Không có tổ chức hay cá nhân nào được phép can thiệp vào quá trình giám định và kết luận giám định. Do đó, nếu có thông tin nói giám định kiểu “trời ơi” là xúc phạm đến uy tín, danh dự của các Giám định viên, cần phải xem xét xử lý.

Phóng viên: Có thông tin, khi phóng viên đến tìm hiểu thông tin tại một số cơ quan sở, ngành của tỉnh đều không được trả lời, thể hiện sự “im hơi lặng tiếng” thì sao, thưa ông?

Đại tá Dương Việt Hùng: Đây là vụ án hình sự đang trong quá trình xử lý của Cơ quan An ninh điều tra và chưa có kết quả cuối cùng. Từ khi vụ án được khởi tố đến nay, chưa có phóng viên hoặc cơ quan báo chí nào đến gặp lãnh đạo Cơ quan An ninh điều tra để tìm hiểu thông tin. Do đó, việc các cơ quan sở, ngành của tỉnh không có ý kiến trả lời phóng viên báo, đài là đúng pháp luật. Nếu nói các cơ quan sở, ngành có sự “im lặng lạ lùng” hay "im hơi lặng tiếng" là sự xúc phạm, bóp méo sự thật.

Phóng viên: Được biết, Cơ quan An ninh điều tra đã có quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án, xin ông cho biết nguyên nhân?

Đại tá Dương Việt Hùng: Theo yêu cầu điều tra bổ sung của Tòa án phải giám định bổ sung, nhưng hiện nay chưa có kết quả giám định nên Cơ quan An ninh điều tra căn cứ Điểm c, Khoản 1, Điều 229 Bộ luật Tố tụng hình sự quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án để chờ các kết quả giám định. Sau khi có kết quả trưng cầu giám định, Cơ quan An ninh điều tra sẽ phục hồi điều tra vụ án, kết luận điều tra bổ sung và chuyển hồ sơ đề nghị Viện kiểm sát tiếp tục truy tố để Tòa án xử lý các bị can theo quy định của pháp luật.

Phóng viên: Xin cảm ơn ông về những thông tin này!

PV (thực hiện)