Là khu vực có một trong những tuyến hàng hải quan trọng nhất thế giới nên ASEAN phải đối mặt với không ít thách thức trong việc đảm bảo an ninh, an toàn tại các vùng biển này. Trong đó phải kể đến sự gia tăng của các hoạt động cướp biển và tấn công vũ trang trên biển. Trong khi đó, tranh chấp lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo trong khu vực và trên biển Đông tiếp tục diễn ra gay gắt, phức tạp làm xói mòn lòng tin và ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không.

Tình hình an ninh bất ổn tại nhiều nơi trên thế giới cùng mối đe dọa từ tổ chức khủng bố “Nhà nước Hồi giáo” (IS) cũng đã ảnh hưởng tới nhiều nước ASEAN. Hiểm họa khủng bố và cực đoan, vốn đã đe dọa khu vực nhiều năm qua, nay trở thành thách thức nghiêm trọng nhất của ASEAN khi khu vực này đứng trước nguy cơ trở thành địa bàn hoạt động mới của IS. Hàng trăm chiến binh IS từ Đông Nam Á chiến đấu tại Syria và Iraq đã hồi hương, liên kết với các nhóm khủng bố địa phương.

Một loạt cuộc tấn công của các đối tượng khủng bố ở Indonesia và Malaysia, đặc biệt cuộc xung đột giữa các phiến quân ủng hộ IS và lực lượng chính phủ Philippines tại thành phố Marawi, miền Nam Philippines, cùng hành động chiếm giữ thành phố này, cho thấy IS đang từng bước thực hiện ý đồ thành lập một “tiền đồn” ở Đông Nam Á. Điều này tạo ra nguy cơ nghiêm trọng đe dọa lợi ích và an ninh quốc gia của mỗi nước cũng như sự ổn định của khu vực Đông Nam Á.

Bên cạnh đó, những thách thức phi truyền thống khác ngày càng trở nên phổ biến trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế diễn ra sâu rộng như hiện nay, như bắt cóc con tin, tội phạm xuyên quốc gia, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu… đang đặt ra nhiều sức ép đối với các nước ASEAN. Những thách thức này đòi hỏi phải có sự đoàn kết, hợp tác hết sức chặt chẽ trong ASEAN để giữ vững sự ổn định, hòa bình và phát triển thịnh vượng.

Việt Thùy