Đồng chí Hồ Hoàng Kiếm tên khai sinh là Hồ Văn Kiếm, sinh năm 1947 tại ấp Tân Hội, làng Tân Thạnh, quận Long Phú, tỉnh Sóc Trăng. Anh sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo nhưng giàu truyền thống yêu nước, tuổi thơ cơ cực đã sớm giúp anh nhận thức sâu sắc sự bất công xã hội và những cái chết đau thương do những cuộc hành quân giết chóc của địch gây ra. Năm 1962, khi chưa tròn 15 tuổi, Hồ Văn Kiếm đã tham gia cách mạng, là đội viên Tiểu đội du kích xã Tân Thạnh. Với sự thông minh và gan dạ can trường, Hồ Văn Kiếm cùng với anh em du kích tham gia hầu hết các cuộc chống càn, công đồn và trừng trị bọn tề xã tay sai gian ác. Do đạt được nhiều thành tích trong chiến đấu, anh được rút lên hoạt động trên địa bàn thị xã với chức vụ Trung đội phó Trung đội Biệt động Khu II và sau đó không lâu anh được đề bạt lên làm Trung đội trưởng Trung đội Biệt động Khu III. Thời điểm này anh lấy tên Hồ Hoàng Kiếm để hoạt động. Với địa bàn hoạt động mới và khá rộng gồm 6 xã (Long Đức, Tân Hưng, Châu Khánh, Trường Khánh, Phú Hữu, Hậu Thạnh), với trách nhiệm của người chỉ huy, Hồ Hoàng Kiếm không ngừng tìm tòi, nghiên cứu sâu địa bàn hoạt động nhằm chủ động trong mọi tình huống chiến đấu công đồn, chống địch càn quét và trừng trị bọn tay sai ác ôn. Khu III cũng là địa bàn thuộc khu căn cứ thị xã nên địch thường xuyên hành quân càn quét gây ra bao chuyện đau thương chết chóc của dân lành.

Với ý chí kiên cường, gan dạ, anh đã xông xáo tham gia các trận đánh lớn của mình, như trận đánh rạp Thuận Hóa (6-8-1965), cuộc Tổng công kích; Tổng khởi nghĩa Tết Mậu Thân 1968; trận đánh 7 ngày đêm bảo vệ Lễ truy điệu thọ tang Bác Hồ vào ngày 4-9-1969 tại Khu III, khu căn cứ thị xã... Thực hiện chỉ đạo của Thị ủy và Thị đội giao nhiệm vụ cho Trung đội Biệt động Khu III lên kế hoạch tiêu diệt tên đại úy Nguyễn Văn Tâm, quận trưởng Long Phú đã gây ra nhiều nợ máu với nhân dân. Sau nhiều ngày trinh sát thực địa và kết hợp với các nguồn tin từ cơ sở bí mật thông báo lịch trình đi lại thường xuyên của tên quận trưởng, rạng sáng ngày 17-11-1969, theo kế hoạch, đồng chí Hồ Hoàng Kiếm cải trang thành lính quân cảnh đi tuần tra trên tuyến lộ Sóc Trăng - Long Phú, ém quân trên địa bàn gần trung tâm xã Tân Thạnh và chờ đợi giờ hành động. Đúng 15 giờ 30 phút, chiếc xe jeep từ thị xã chạy về Long Phú khi đến khu vực cầu Xã Xiểng thì “lính quân cảnh” ra hiệu dừng lại. Đúng kế hoạch, ngay lập tức nòng súng tiểu liên AR16 của đồng chí Hồ Hoàng Kiếm và một đội viên đồng loạt nhả đạn kết liễu cuộc đời tên quận trưởng và 2 cận vệ cùng tên lính lái xe jeep. Trận đánh đã diễn ra nhanh gọn nên bọn địch đồn trú gần đó không hề hay biết. Cái chết của tên quận trưởng Long Phú đã gây sự chấn động không chỉ đám tề xã mà còn lan rộng đến đám tay sai ác ôn khác. Để củng cố tinh thần của đám thuộc hạ và để “lập lại tình hình trị an”, địch gia tăng các cuộc hành quân, tăng cường các hoạt động thám báo, biệt kích hầu hết các địa bàn Khu III và các vùng lân cận. Địch càng điên cuồng hành quân bắn phá thì lực lượng vũ trang Khu III và lực lượng du kích vùng 6 xã càng bình tĩnh, dũng cảm giữ vững trận địa tiến công. Trong giai đoạn địch dồn sức tấn công quyết liệt vào địa bàn Khu III, ngày 27-11-1969, đồng chí Hồ Hoàng Kiếm đang tổ chức đánh địch tại ấp Mương Tra (xã Tân Thạnh) bị trúng đạn địch và hy sinh khi vừa tròn 22 tuổi. Đồng chí Hồ Hoàng Kiếm ra đi khi tuổi đời còn rất trẻ, anh đã để lại người vợ hiền và đứa con đầu lòng mới hơn 2 tháng tuổi.

Để ghi nhận công lao to lớn của người chiến sĩ biệt động trẻ tuổi, đồng chí Hồ Hoàng Kiếm đã được phong tặng và truy tặng các danh hiệu: Dũng sĩ diệt xe cơ giới, dũng sĩ diệt ngụy, Huân chương Chiến công hạng III, Huân chương Chiến công hạng II, liệt sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Năm 1976, các đồng chí lãnh đạo TX. Sóc Trăng quyết định đổi tên đường Triệu Quang Phục thành đường Hồ Hoàng Kiếm cho đến ngày nay.

PHẠM THANH HÀ