Ông sinh năm 1911, hy sinh năm 1959. Tên thật của ông là Đoàn Thế Phương, ông có những tên gọi khác Đoàn Văn Tố, Mười Tố, Mười Phương. Nghe con trai của ông là Đoàn Thế Lập kể lại, khi tham gia hoạt động cách mạng, ra ám hiệu tên mình, ông dùng cây muỗng bỏ vào cái tô với ý nghĩa tô thêm cây muỗng (dấu sắc) thành chữ Tố.

Ông là con út trong gia đình giàu truyền thống cách mạng ở làng Đại Ân, vùng Cù Lao Dung, quận Long Phú, tỉnh Sóc Trăng (nay là xã Đại Ân 1, huyện Cù Lao Dung, tỉnh Sóc Trăng). Thấy ông thích học hỏi cái mới, cái tiến bộ, nên cha ông là Đoàn Văn Tập (sư Kiệt) cho ông đi học trong làng Đại Ân, rồi ra Sóc Trăng, học hết tiểu học lên Cần Thơ học chữ quốc ngữ, tiếng Pháp, chữ Hán… Càng học, ông có nhiều hiểu biết mới lạ, có tư tưởng tiến bộ, lòng yêu nước ngày càng dâng cao.

Tượng liệt sĩ Đoàn Văn Tố được xây dựng trong khuôn viên Trường THPT Đoàn Văn Tố ở huyện Cù Lao Dung.

Năm 1934, nghe lời cha và anh, ông trở về giúp đỡ anh trai Đoàn Thế Trung (Tám Diệm) và các anh lãnh đạo phong trào cách mạng ở xứ cù lao. Đến năm 1936, ông Đoàn Văn Tố được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1945, ông cùng anh mình là Đoàn Thế Trung tham gia chỉ huy đoàn tàu đánh cá ra Côn Đảo rước đoàn tù chính trị trở về đất liền, cặp vàm Đại Ngãi (Sóc Trăng). Sau này, nhiều người trở thành lãnh đạo Đảng, Nhà nước như: Bác Tôn Đức Thắng, đồng chí Phạm Hùng, Lê Duẩn, Nguyễn Văn Linh…

Do theo yêu cầu cấp bách của cuộc kháng chiến, tháng 8-1946, được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Sóc Trăng, Ban Cán sự Đảng Long Phú được thành lập, ông Đoàn Thế Trung và Đoàn Văn Tố làm Ủy viên Ban Cán sự Đảng lãnh đạo nhân dân Long Phú chống Pháp. Sau đó, Ủy ban Kháng chiến quận Long Phú được kiện toàn, ông Đoàn Văn Tố được bầu làm chủ tịch.

Tháng 6-1947, ông vinh dự được chỉ định vào Tỉnh ủy lâm thời và giữ chức vụ Bí thư Quận ủy Long Phú. Tháng 2-1948, ông đắc cử Tỉnh ủy viên lần 2, tiếp tục làm Bí thư Quận ủy Long Phú kiêm Chính trị viên quân sự. Tháng 2-1950, ông đắc cử Tỉnh ủy viên lần 3, phụ trách Trưởng Ban Kiểm tra Quân dân chính Đảng Tỉnh ủy Sóc Trăng. Tháng 11-1951, ông đắc cử Tỉnh ủy viên lần 4, tiếp tục phụ trách Trưởng Ban Kiểm tra Quân dân chính Đảng Tỉnh ủy Sóc Trăng.

Từ năm 1955 đến 1958, nhiều đồng chí trong Tỉnh ủy Sóc Trăng bị địch thủ tiêu. Riêng ông Đoàn Thế Trung và ông Đoàn Văn Tố, chúng đặt phần thưởng cho ai chỉ bắt hoặc giết được sẽ được thưởng 50.000 đồng (tương đương cả trăm lượng vàng lúc đó).

Tháng 8-1958, ông Đoàn Văn Tố bị địch bắt. Rơi vào tay địch, ông sẵn sàng hy sinh, coi cái chết nhẹ nhàng như các bậc đàn anh đã đi trước. Đến ngày 15-1 (âm lịch), năm 1959, địch mở cửa khám kêu tên ông, ông bình tĩnh để đồ đạc cho anh em, nhắn nhủ các đồng chí vững tin vào ngày mai thắng lợi. Ông bị xử bắn tại rạch Xẻo Bảy, xã Đại Ân 1, huyện Long Phú (nay là Cù Lao Dung).

Ông Đoàn Thế Lập, con trai liệt sĩ Đoàn Văn Tố (phải) nhận Kỷ niệm chương vì sự nghiệp khuyến học, ông đã tặng nhiều học bổng cho học sinh Trường THPT Đoàn Văn Tố. Ảnh: N.H

Thầy và trò Trường THPT Đoàn Văn Tố lấy làm tự hào trường mang tên liệt sĩ Đoàn Văn Tố. Theo lãnh đạo nhà trường, năm 2013, với sự hỗ trợ kinh phí của gia đình liệt sĩ Đoàn Văn Tố, trường đã xây dựng tượng ông trong khuôn viên trường để giáo dục truyền thống cho các thế hệ học sinh về gương sáng của ông Đoàn Văn Tố. Hơn 15 năm qua, thân nhân, gia đình liệt sĩ Đoàn Văn Tố đã đóng góp trên 500 triệu đồng để trao học bổng cho học sinh của trường.

Khuê Tú