Đình thần Nguyễn Trung Trực tại ấp Vĩnh B, xã Gia Hòa 1 (Mỹ Xuyên). Ảnh: KGT

Theo các vị cao niên trong vùng, Đình thần Gia Hòa 1 thờ anh hùng Nguyễn Trung Trực và các bậc tiền hiền đã có công khai làng lập ấp, cùng những chiến sĩ thời trước đã có công bảo vệ làng xã (tọa lạc tại ấp Vĩnh B, xã Gia Hòa 1, huyện Mỹ Xuyên) được khởi dựng vào năm 1910 bằng cây lá đơn sơ. Ngôi đình thể hiện tấm lòng tôn kính, ghi nhận công đức và tưởng nhớ vị anh hùng dân tộc của nhân dân Gia Hòa. Ngôi đình có diện tích 800m2. Đến năm 1925 được xây dựng lại khá khang trang theo kiến trúc cổ.

Cách mạng Tháng Tám (1945) thành công, đình thờ thêm các anh hùng liệt sĩ. Sau đó, quân dân Gia Hòa đã dựa vào đình thần Nguyễn Trung Trực, đã anh dũng, kiên cường chiến đấu, góp phần làm thất bại nhiều âm mưu tái xâm lược của thực dân Pháp. Năm 1948, đình bị thực dân Pháp dùng bom, đạn phá hủy. Tuy nhiên nơi đây vẫn là địa thế chống giặc, cơ sở hoạt động cách mạng.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, nhân dân xây nhà máy xay lúa trên nền ngôi đình. Đến năm 1990, ngôi đình được xây dựng lại trên nền cũ bằng cây lá, sau nhiều lần sửa chữa đình được xây dựng lại bằng tường gạch, cột bêtông. Đến năm 2019, với sự đóng góp của các mạnh thường quân, ngôi đình được xây dựng lại kiên cố, khang trang và ngôi đình đã được trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh cuối năm 2019.

Lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh đối với Đình thần Nguyễn Trung Trực. Ảnh: KGT

Hàng năm, vào ngày 15-2 (âm lịch), chính là lễ Kỳ Yên Đình thần Nguyễn Trung Trực xã Gia Hòa 1. Ông Trần Văn Thơ - Trưởng Ban trị sự Đình thần Nguyễn Trung Trực xã Gia Hòa 1 cho hay: “Về nghi thức cúng đình trong lễ Kỳ Yên gồm đầy đủ các lễ thức của cúng đình người Việt: cúng bà, cúng Thần Nông - như là sự nhớ ơn đất đai - ông thổ địa đã giúp họ làm ăn thuận lợi, mùa màng tươi tốt; lễ xây chầu diễn ra đúng theo các lễ. Sau phần thực hiện các nghi lễ cúng đình là phần biểu diễn nghệ thuật cải lương”.

Theo đó, trong mùa kỳ yên, đông đảo bà con trong và ngoài xã tập trung tại đây. Khi lễ hội bắt đầu, các vị cao niên đến với lễ Kỳ Yên để được thưởng thức bộ môn nghệ thuật cải lương. Còn những người trẻ hơn, đây là dịp để gặp gỡ bạn bè, nam thanh nữ tú có dịp để hẹn hò, vui chơi. Tất cả tạo nên không khí náo nức, nhộn nhịp của ngày hội làng quê. Ông Lâm Văn Huy, ngụ ấp Vĩnh B, xã Gia Hòa 1 bộc bạch: “Vào mỗi dịp cúng đình, hầu hết bà con ở đây đến đông lắm, nhất là vào buổi tối, trước là để thắp nén hương để tỏ lòng thành kính, sau là xem hát”.

Đồng chí Trần Văn Nhuận - Phó Chủ tịch UBND xã Gia Hòa 1 cho biết: “Bà con địa phương vô cùng phấn khởi và tự hào với ngôi đình, nhất là khi ngôi đình đã được trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Đây là nơi thờ cúng vị anh hùng dân tộc, cũng là nơi để bà con sinh hoạt văn hóa tinh thần. Đảng ủy, UBND xã quan tâm tạo điều kiện để ban trị sự đình hoạt động. Đồng thời, vận động mạnh thường quân và nhân dân đóng góp, trùng tu lại ngôi đình. Thành lập và phân công hoạt động ban quản lý di tích và ban trị sự đình. Đẩy mạnh xã hội hóa trong công tác quản lý, bảo vệ, trùng tu, tôn tạo di tích; đa dạng hóa các loại hình tuyên truyền, giáo dục, nhất là trong thế hệ trẻ về di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh - Đình thần Nguyễn Trung Trực, cũng như lịch sử địa phương”.

KGT