Nhiều trường hợp sử dụng đất sai mục đích

Để khai thác tối đa lợi ích kinh tế, tài chính trên diện tích đất đang sở hữu, phần lớn nhiều hộ gia đình đều tiến hành xin phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho phù hợp với nhu cầu sử dụng thực tế. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều trường hợp xây, cất nhà ở trên phần đất chưa xin phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thậm chí có nhiều hộ xây nhà ở không nằm trong khu đất được quy hoạch, như trường hợp của bà Lâm Thị Sang ở xã Hồ Đắc Kiện (Châu Thành). Trao đổi với chúng tôi, bà Sang cho biết: “Căn nhà này tôi xây trên nền đất ruộng của gia đình để lại hơn 10 năm. Mấy năm nay, tôi liên hệ với ngành chức năng để chuyển đổi thành đất thổ cư nhưng chính quyền nói không chuyển được, vì không nằm trong vùng quy hoạch đất ở của địa phương”.

Ở vùng nông thôn còn nhiều trường hợp xây dựng nhà trên phần đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Trường hợp sử dụng đất sai mục đích của bà Sang không phải là hiếm. Qua số liệu thống kê từ các địa phương được Sở Tài nguyên và Môi trường tổng hợp cho thấy, hiện có gần 10.000 trường hợp sử dụng đất sai mục đích với diện tích khoảng 400ha. Những trường hợp này chủ yếu thường là xây, cất nhà trên phần đất nông nghiệp, đất hành lang trên các công trình giao thông, thủy lợi hoặc xây dựng hàng quán trên đất nông nghiệp. Trường hợp của bà Sang, hiện nay Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Châu Thành đã đến tận nơi để tuyên truyền và hướng dẫn bà thực hiện đúng theo luật định. Tuy nhiên, do phần đất xây dựng nhà ở của bà Sang không nằm trong quy hoạch sử dụng đất ở của huyện nên để chuyển đổi từ đất ruộng sang đất thổ cư còn phụ thuộc nhiều vào việc bổ sung quy hoạch kế hoạch sử dụng đất hàng năm của địa phương.

Thực trạng nhiều hộ không chuyển đổi mục đích sử dụng đất khi xây dựng nhà ở có nhiều nguyên nhân, trong đó phần lớn là các hộ không đủ tài chính để chuyển đổi và có trường hợp tự ý làm nhà ở nhưng không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở địa phương. Tuy nhiên, đối với những hộ không đủ khả năng tài chính, tại Điều 16 của Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ban hành vào năm 2014 của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất có quy định: Người sử dụng đất được trả nợ dần trong thời hạn tối đa là 5 năm; sau 5 năm kể từ ngày ghi nợ mà chưa trả hết nợ tiền sử dụng đất thì người sử dụng đất phải nộp tiền sử dụng đất còn lại theo giá đất tại thời điểm trả nợ. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân thanh toán nợ trước hạn thì được hỗ trợ giảm trừ vào tiền sử dụng đất phải nộp theo mức hỗ trợ là 2%/năm của thời hạn trả nợ trước hạn và tính trên số tiền sử dụng đất trả nợ trước hạn.

Căn cứ quy định trên, các địa phương cũng phổ biến và được người dân áp dụng. Ông Phạm Văn Mến ở xã Long Phú (Long Phú) cho biết: “Tôi vừa chuyển 300m² đất trồng cây lâu năm sang đất thổ cư, chi phí chuyển đổi hơn 90 triệu đồng. Đây là khoản tiền khá lớn đối với cán bộ về hưu như tôi, được cán bộ địa chính hướng dẫn, tôi chọn cách ghi nợ tiền sử dụng đất và trả dần trong 5 năm, nếu trả sớm còn được giảm phí. Điều này giúp gia đình tôi giảm áp lực về tài chính mà vẫn sở hữu đất đai có giấy tờ hợp lệ; đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước”.

Tăng cường quản lý nhà nước về đất đai

Theo đánh giá của Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Hoàng Dân, hiện nay việc giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh được thực hiện trên 95%, hầu hết người được giao đất sử dụng đúng mục đích được giao và ngày càng hiệu quả. Tuy nhiên, tình trạng sử dụng không đúng mục đích vẫn còn xảy ra ở hầu hết các địa phương.

Theo cơ quan chức năng, việc xử lý các trường hợp sử dụng đất sai mục đích ở các địa phương còn gặp nhiều khó khăn vì phần lớn các hộ vi phạm là hộ nghèo, bà con không đủ tài chính để chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Quy định cho ghi nợ tiền sử dụng đất đối với các hộ khó khăn được các địa phương phổ biến nhưng nhiều người dân vẫn còn tâm lý chịu nợ sẽ bắt buộc phải trả. Những trường hợp này gây không ít khó khăn cho công tác quản lý nhà nước về đất đai do các chủ hộ không làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất hoặc đăng ký với cơ quan chức năng khi biến động về mục đích sử dụng đất đai. Vì vậy, trên thông tin của hồ sơ địa chính không phản ánh đúng thực tế của hiện trạng. Ngoài ra, thực trạng này còn ảnh hưởng lớn đến công tác quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch xây dựng. Theo quy định của Nghị định số 02/NĐ-CP được Chính phủ ban hành năm 2014 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai, tùy vào mục đích và mức độ vi phạm có thể xử phạt từ 2 triệu đồng đến 100 triệu đồng/trường hợp. Để công tác quản lý nhà nước về đất đai ngày càng đi vào nề nếp, theo đồng chí Nguyễn Hoàng Dân, thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tập trung vào công tác tuyên truyền, phối hợp với các ngành, đoàn thể, báo, đài nhằm vận động người dân sử dụng đất đúng mục đích. Ngoài ra, sở cũng tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản nhằm chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai.

“Chúng tôi sẽ tăng cường công tác kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất đai; đặc biệt trong năm 2018, Sở Tài nguyên và Môi trường thực hiện đề án của Chính phủ về việc tăng cường công tác xử lý vi phạm trong lĩnh vực đất đai. Sở sẽ triển khai kiểm tra vấn đề sai mục đích của các tổ chức ngoài khu công nghiệp. Còn đối với hộ gia đình, cá nhân thì sở sẽ có văn bản hướng dẫn, chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường kiểm tra để chấn chỉnh tình trạng vấn đề sử dụng sai mục đích” - đồng chí Nguyễn Hoàng Dân cho biết thêm.

Quốc Kha