Được thành lập ngày 14-3-1961, tại khu căn cứ xã Hồ Đắc Kiện với 10 đồng chí, trang bị ban đầu chỉ có 2 khẩu súng trường, Đội Biệt động có nhiệm vụ tuyên truyền và diệt ác. Chưa đầy 1 năm hoạt động, đến đầu năm 1962, đội đã phát triển lên thành 1 trung đội, rồi 3 trung đội (tháng 6-1965). Bên cạnh nhiệm vụ săn lùng, tiêu diệt ác ôn, phối hợp với các đơn vị đánh các mục tiêu quan trọng của địch thì đơn vị còn phối hợp với Binh vận TX. Sóc Trăng nắm tình hình địch, cài người vào cơ quan tề ngụy từ xã đến khu ấp và các đơn vị địch để nắm bắt tình hình phía địch.

Đến cuối năm 1969, đơn vị đã xây dựng hàng trăm cơ sở nòng cốt ở các địa bàn nội ô, ngoại ô thị xã và cài hàng chục cơ sở vào lòng địch. Lực lượng của Đội Biệt động khi đó được bố trí khắp các khu vực trong thị xã, qua đó đã góp phần lập lên nhiều chiến công vang dội của LLVT Sóc Trăng mà kết thúc bằng chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước. 

Cán bộ Đội Biệt động TX. Sóc Trăng năm xưa trong một lần họp mặt.

Trong 14 năm tham gia kháng chiến chống Mỹ (từ năm 1961 - 1975), Đội Biệt động TX. Sóc Trăng đã phối hợp cùng với LLVT của thị xã và của tỉnh tổ chức đánh 1.009 trận lớn nhỏ, diệt và làm bị thương 5.105 tên địch; diệt 36 tên ác ôn, trong đó có tên phó ty chiêu hồi; bắn rơi và phá hủy 75 máy bay, 65 xe quân sự, 2 kho xăng, thu 1.500 súng các loại. Riêng Đội Biệt động thị xã đã đánh 160 trận lớn nhỏ, diệt và làm bị thương 1.400 tên địch, phá hủy 15 xe quân sự (trong đó có 8 chiếc M113), đốt kho xăng, 11 máy bay trực thăng, 1 hầm điện đài, thu 169 khẩu súng các loại, 3 máy thông tin; đánh sập 1 cầu, 6 lô cốt, 2 đồn bót địch. Đây là thành tích rất đáng tự hào, mà từng đồng chí trong Đội Biệt động thị xã không thể nào quên.

Nhiều cán bộ Đội Biệt động còn nhớ mãi trận đánh trong đợt tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, bởi nhiều cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh trong thắng lợi. Đó là trận đánh kéo dài suốt 3 ngày liền giữa Đội Biệt động và các LLVT với 3 tiểu đoàn bộ binh có thiết giáp, trực thăng và pháo binh của địch. Nhờ kiên cường bám trụ, anh dũng chiến đấu, lực lượng ta cuối cùng cũng chiếm nhiều mục tiêu quan trọng, tiêu diệt hơn 200 tên, làm quân địch phải khiếp sợ.

Chia sẻ thêm về thành tích của Đội Biệt động, Anh hùng LLVT nhân dân Huỳnh Ngọc Kiềng vẫn còn nhớ như in trận đấu ngày 8-6-1974 do đồng chí trực tiếp chỉ huy tổ biệt động nữ. Với cách đánh nội ứng ngoại hợp, tổ biệt động đã dùng chất nổ phá hủy 1 kho xăng hơn 100.000 lít của Tiểu đoàn Công binh 402, vùng IV của địch trên đường Trương Công Định. Đây là mục tiêu được địch bố trí canh phòng rất cẩn mật 24/24, ngoài hệ thống tháp canh còn có 5 lớp hàng rào thép gai kết hợp với mìn chống bộ binh, mìn chiếu sáng, địch còn dùng xe quân cảnh tổ chức tuần tra liên tục. Nhưng với tinh thần gan dạ, anh dũng, cách đánh sáng tạo, tổ biệt động nữ đã giành thắng lợi và gây tiếng vang lớn, toàn bộ ban chỉ huy tiểu đoàn địch bị kỷ luật và bị cách chức, tinh thần binh lính địch hoang mang lo sợ.

Và còn rất nhiều trận đánh mà những chiến sĩ Đội Biệt động không ngại hiểm nguy, tính mạng, cải trang xâm nhập sâu vào lòng địch để tiêu diệt quân thù. Đó là vào ngày 16-10-1970, khi hay tin bọn hội đồng tỉnh đang ăn uống tại một địa điểm cụ thể, 1 tổ biệt động khu 3 cải trang thành lính ngụy dùng lựu đạn bất ngờ tấn công vào mục tiêu, đã diệt và làm bị thương 30 tên. Sau trận này, đơn vị được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng ba. Đây là vinh dự, lời động viên hết sức to lớn, tiếp thêm sức mạnh, dũng khí để Đội Biệt động thị xã sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao cho dù phải đánh đổi cả mạng sống vì độc lập, tự do cho quê hương, đất nước.

Với chiến công trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đội Biệt động TX. Sóc Trăng vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân; trong đội còn có 3 đồng chí được công nhận Anh hùng LLVT nhân dân. Ngoài ra, đơn vị còn được tặng thưởng 18 Huân chương Chiến công, Huân chương Giải phóng hạng nhất, nhì, ba và 1 Huân chương Thành đồng hạng nhì. 

Dù năm tháng có trôi qua, nhưng Đội Biệt động TX. Sóc Trăng anh hùng thì vẫn mãi được lưu danh vào trang sử hào hùng đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Đây mãi là niềm tự hào cho Đảng bộ, quân và nhân dân TP. Sóc Trăng, nhất là thế hệ trẻ phải học tập, noi theo, không ngừng ra sức học tập, xây dựng quê hương Sóc Trăng ngày càng giàu đẹp, nhằm đền đáp những công lao, hy sinh của các bậc cha ông trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

M.Linh