Chúng tôi có dịp đến vùng sản xuất muối ở các xã Vĩnh Tân, Lai Hòa (TX. Vĩnh Châu) trong những ngày đầu hè, khi những cơn mưa đầu mùa bất chợt rớt hạt. Theo ông Sơn Chanh Tria - Giám đốc Hợp tác xã Muối tôm artermia Lai Hòa (TX. Vĩnh Châu), nghề làm muối ở Vĩnh Châu hình thành từ những năm đầu của thế kỷ XX, tiên phong là đồng bào người Hoa khai thác đất hoang rừng ngập mặn ven biển để sản xuất muối ăn, dần dần nghề truyền nghề kéo dài đến tận bây giờ.

Muối từ bao đời nay đã trở thành một gia vị không thể thiếu trong mỗi bữa ăn của mỗi gia đình, 1kg muối bán đi chỉ từ 700 đồng – 1.000 đồng tùy theo thời vụ và thị trường. Vậy mà ít ai để ý khi để làm ra hạt muối, diêm dân phải vất vả từ sáng sớm đến chiều tà, trời nắng nóng nhất cũng là lúc họ làm việc cật lực nhất.

Để làm ra một hạt muối phải trải qua rất nhiều công đoạn, đầu tiên là dội ruộng đến làm sân phơi đất, lấy nước biển vào rồi phơi nắng chờ muối kết tinh. Nhưng để có được hạt muối không phải là chuyện dễ, nếu gặp những cơn mưa trái mùa xem như hoài công.

Ông Thạch Dạng ở ấp Xung Thum B, xã Lai Hòa - người có gần 20 năm làm nghề muối chia sẻ: “Đặc thù nghề muối là trời nắng làm, trời mát nghỉ vì nắng càng to sản lượng muối thu về càng nhiều. Do vậy, những tháng hè thường là thời điểm làm muối chính của bà con, nghề làm muối tuy vất vả nhưng đã gắn bó và nuôi sống gia đình tôi qua nhiều thế hệ nên không bỏ được”.

Dù có nhọc nhằn thế nào, những người làm muối ở các xã Vĩnh Tân, Lai Hòa vẫn giữ nghề muối truyền thống.

Người làm muối ở các xã Vĩnh Tân, Lai Hòa trực tiếp lao động trên ruộng muối hầu hết là người làm thuê cho chủ trên đất hợp tác xã. Mỗi người có một hoàn cảnh khác nhau, nhưng đa phần là gia đình kinh tế khó khăn, có nhiều gia đình gắn bó với nghề làm muối cả mấy chục năm qua, trở thành cái nghề “cha truyền con nối”.

Đưa tay lên lau những giọt mồ hôi lăn dài trên trán, ông Danh Đôl ở xã Lai Hòa cho biết: “Gia đình tôi đã làm muối thuê mấy chục năm nay rồi, dù hết vụ muối đi tìm việc khác làm, nhưng đến vụ cũng phải quay về. Có lẽ không có nghề nào tốn công sức mà thu nhập lại thấp như làm muối, nhưng nếu không làm nghề này, chúng tôi chẳng còn biết làm gì nữa”.

Còn anh Thái Đệ tâm sự: “Nghề làm muối nếu ai không quen sẽ không làm nổi đâu. Suốt ngày toàn tiếp xúc với nước biển, tay chân đứt không lành được, vác muối trên vai nước muối chảy xuống da rát hết cả người. Nhưng nếu làm chăm chỉ, nghề này cũng sống được, tuy không dư dả nhiều nhưng cũng nuôi sống được gia đình”.

Anh Trương Văn Sáu cùng xã Lai Hòa cho biết: “Tôi làm được 3ha ruộng muối, thu hoạch khoảng 240 tấn, giá muối hiện nay khoảng 700.000 đồng - 800.000 đồng/tấn, những gia đình có vốn trữ muối vào kho đến khi có giá cao thì bán sẽ lãi nhiều hơn. Khổ nhất là những ngày mưa dầm, gió bão thì diêm dân phải bỏ ruộng dài ngày hoặc chuyển sang nuôi tôm sú hay artermia”.

Ông Trương Ít Tá - Giám đốc Hợp tác xã Muối tôm artermia Vĩnh Tân (TX. Vĩnh Châu) cho biết: “Hiện toàn xã có khoảng 60ha ruộng muối, hợp tác xã Vĩnh Tân có 2 hộ vừa được Nhà nước hỗ trợ thử nghiệm mô hình sản xuất muối chất lượng cao bằng phương pháp trải bạt trên sân kết tinh, năng suất tăng gấp 3 lần làm muối truyền thống, chất lượng muối cao hơn. Đó là hướng đi mới cho mô hình làm muối ở TX. Vĩnh Châu. Tuy nhiên, chi phí rất cao, diện tích 1.200m² ruộng muối trải bạt chi phí khoảng 100 triệu đồng, nên người dân khó áp dụng”.

Trong những ngày này, những hạt muối mặn chát nơi miền biển Vĩnh Châu được chất đầy kho, nhưng diêm dân vẫn chẳng đủ sống bởi hạt muối giá cả bấp bênh, có những lúc giá muối xuống thấp, nhiều gia đình tận dụng ruộng muối nuôi artermia để tăng thu nhập. Nhưng dù có nhọc nhằn thế nào, những người làm muối ở các xã Vĩnh Tân, Lai Hòa vẫn không bỏ nghề, vẫn xem muối là nguồn chính mang lại thu nhập cho gia đình, cuộc sống người dân luôn gắn liền đời mình với những hạt muối mặn nơi xứ biển quê hương.

Chí Bảo