Trao đổi về tình hình quốc tế khu vực, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đánh giá 2020 là một năm đầy thách thức, khó khăn và bất ổn với dịch bệnh Covid-19 bùng phát và lây lan trên diện rộng, cạnh tranh giữa các cường quốc chiến lược ngày càng gia tăng cùng các vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống. Dù gặp nhiều khó khăn, nhưng các đại biểu vẫn thống nhất đánh giá ASEAN đạt được thành công trong xây dựng cộng đồng, tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực. Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam, Chủ tịch ASEAN đã tích cực dẫn dắt Hiệp hội, gắn kết, chủ động vượt qua khó khăn, kiên định xây dựng cộng đồng. Các bộ trưởng cũng chỉ ra những nội dung hợp tác cần được tiếp tục thúc đẩy trong quá trình phục hồi và khôi phục tăng trưởng sau đại dịch. Đó chính là cần bảo đảm sự liền mạch của chuỗi cung ứng, khôi phục giao thương an toàn giữa các nước, kết thúc đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại thế hệ mới như RCEP và tăng cường hợp tác thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN thông qua nâng tầm các hoạt động hợp tác giữa các tiểu vùng.

Các Bộ trưởng Ngoại giao đã giành nhiều thời gian trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực. Đề cập tới biển Đông, các Bộ trưởng Ngoại giao cơ bản nhất trí, biển Đông tiếp tục là vấn đề nổi lên trong tình hình quốc tế và khu vực, nhiều hành động đơn phương, trong đó có quân sự hóa, đòi hỏi chủ quyền thiếu căn cứ, hành xử áp đặt vẫn tiếp diễn gây lo ngại đến hòa bình, ổn định trên biển Đông nói riêng, khu vực nói chung. Trong bối cảnh này, các nước tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về hòa bình, ổn định trên biển Đông, đề cao vai trò của luật pháp quốc tế, vai trò quan trọng của Công ước của Liên Hợp quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS), khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển. Các Bộ trưởng Ngoại giao tiếp tục kêu gọi thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), trông đợi ASEAN và Trung Quốc sớm xây dựng thành công Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) hiệu lực và hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Thay mặt Chủ tịch ASEAN 2020, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh cho rằng đây là giai đoạn “Lửa thử vàng, gian nan thử sức” của ASEAN. Các nước ASEAN cần thể hiện sự đoàn kết, gắn bó để có thể hoàn tất các ưu tiên sáng kiến của năm ASEAN 2020, hiện thực hóa Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, đồng thời ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên, đặc biệt là đại dịch Covid-19. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đề cao đoàn kết ASEAN, coi đây là nhân tố then chốt trong bảo đảm ASEAN hòa bình, ổn định, độc lập và tự chủ trong môi trường thế giới có nhiều bất ổn, bất định hiện nay. Nhắc lại lập trường chung của ASEAN về biển Đông, nhấn mạnh yêu cầu kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình, tổn hại tới quyền và lợi ích hợp pháp của các nước ven biển, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng nhấn mạnh tinh thần thượng tôn pháp luật, chia sẻ với ý kiến đánh giá của các nước về tầm quan trọng đặc biệt của UNCLOS 1982, văn kiện cơ sở, là khuôn khổ cho mọi hoạt động trên biển. Việt Nam cam kết phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN và Trung Quốc trong thực hiện đầy đủ, hiệu quả DOC và sớm đạt được COC hiệu lực, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.

VIỆT THÙY