Với phạm vi tác động rộng, việc đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng đang khiến cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng đều lo lắng.

Dù là doanh nghiệp hay người tiêu dùng, ai cũng biết VAT là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Hay nói cách khác, đây là loại thuế gián thu được cấu thành trong giá cả hàng hóa và dịch vụ, mà người cuối cùng phải chịu mức thuế này không ai khác chính là người tiêu dùng. Đây là loại thuế có phạm vi tác động rất rộng, đánh vào hầu hết các loại hàng hóa, dịch vụ thiết yếu trên thị trường, nên việc đề xuất sửa đổi theo hướng tăng VAT của Bộ Tài chính mới đây khiến nhiều doanh nghiệp, người tiêu dùng thêm lo lắng.

Do là người cuối cùng chịu VAT, nên một khi VAT được điều chỉnh tăng, chắc chắn sẽ làm tăng thêm chi phí sinh hoạt hàng ngày của mỗi cá nhân, gia đình. Như trên đã nói, đây là loại thuế có phạm vi tác động rộng nhằm vào hầu hết các hàng hóa, dịch vụ, thiết yếu trong sinh hoạt hàng ngày, như: điện, nước, xăng dầu cho đến các mặt hàng rau, củ, quả, thực phẩm chế biến, giày dép, quần áo… nên chỉ cần mỗi thứ tăng từ 1% đến 2%, như đề xuất của Bộ Tài chính cũng làm tăng thêm gánh nặng chi tiêu của mỗi gia đình, nhất là đối với những người có mức thu nhập trung bình, thấp. Do đó, chuyện người tiêu dùng lo lắng là điều có thể hiểu được.

Người tiêu dùng lo lắng đã đành, nhưng vì sao doanh nghiệp vẫn phải lo khi họ chỉ là người nộp thay (vì tiền thuế này được cấu thành trong giá thành hàng hóa, dịch vụ)? Trao đổi với các doanh nghiệp về vấn đề này, chúng tôi được các doanh nghiệp lý giải rằng, trước hết, bản thân họ và gia đình cũng là những người tiêu dùng, nên chi phí sinh hoạt cũng phải tăng một khi VAT được điều chỉnh tăng. Thứ hai là, khi VAT tăng là làm cho giá thành sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của họ cũng tăng theo.

Theo quy luật sản xuất – kinh doanh, một khi giá thành sản xuất tăng thì giá bán ắt phải tăng để đảm bảo cho doanh nghiệp có thể tồn tại và phát triển. Tuy nhiên, nếu tăng giá bán theo quy luật tăng giá thành rất dễ làm cho sức mua giảm, số lượng hàng hóa, dịch vụ bán ra sẽ không còn cao như trước, còn nếu muốn giữ số lượng hàng hóa, dịch vụ bán ra như trước, doanh nghiệp không còn con đường nào khác là hạ giá bán, chấp nhận mức lợi nhuận thấp hơn.

Mặt khác, một khi tất cả hàng hóa, dịch vụ đều tăng, thì phản ứng đầu tiên của người tiêu dùng là cắt giảm một phần chi tiêu để ổn định cuộc sống, nhất là đối với người có thu nhập trung bình, thấp, người làm công ăn lương. Sự cắt giảm đó sẽ làm cho sức mua suy yếu, lượng hàng hóa, dịch vụ được tiêu thụ sẽ ít đi, sức cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ và lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ giảm xuống, tăng trưởng sản xuất sẽ chậm lại. Khi đó, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của doanh nghiệp cũng không còn ở mức cao như trước.

Bài toán tăng thuế là chuyện bình thường đối với mỗi nền kinh tế, nhưng phải đảm bảo cân đối, hài hòa giữa việc giữ cho “sức khỏe” của nền kinh tế được ổn định với sức chịu đựng của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Có như vậy, kinh tế mới ngày một phát triển, cuộc sống người dân mới ngày một nâng cao, doanh nghiệp mới có thêm điều kiện mở rộng sản xuất, kinh doanh, tạo thêm nhiều việc làm và đóng thuế ngày một nhiều hơn cho ngân sách nhà nước. Đây cũng là điều chắc chắn sẽ được các đại biểu Quốc hội cân nhắc trước khi bấm nút thông qua tại kỳ họp tới.

Tích Chu