Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường (Trung tâm) là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sóc Trăng. Đơn vị có chức năng thực hiện các hoạt động về quan trắc, phân tích các dữ liệu về tài nguyên môi trường, cung ứng các dịch vụ kỹ thuật về tài nguyên và môi trường. Quá trình hoạt động, Trung tâm luôn được lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường khuyến khích, tạo điều kiện tham gia các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, xây dựng các mô hình ứng dụng. Qua đó, đã mang lại hiệu quả thiết thực. Nhiều sản phẩm của Trung tâm nghiên cứu được đưa vào thực tiễn thử nghiệm đạt hiệu quả khả quan, điển hình là hai giải pháp: “sản xuất chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường ST Bacilli” và giải pháp “Ứng dụng công nghệ yếm khí nhiều bậc trong xử lý nước thải cơ sở sản xuất quy mô vừa và nhỏ” đã đạt giải nhì tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Sóc Trăng lần thứ IX năm 2014-2015.

Tuy nhiên, để có thể thương mại hóa sản phẩm, được cấp phép lưu hành thì cần phải đầu tư nhà xưởng, trang thiết bị và tiến hành các thủ tục đăng ký theo quy định của pháp luật. Nhưng hiện nay, một số sản phẩm của Trung tâm bị Công ty Cổ phần Chứng nhận và giám định Vinacert đình chỉ công nhận.

Về việc Vinacert đình chỉ công nhận chế phẩm với nhãn hiệu là ST Bacilli 1 và ST Bacilli 2 phù hợp với các yêu cầu kỹ thuật của tiêu chuẩn TCVN 7304-1:2003 và TCVN 7304-2:2003

Sau khi Trung tâm đã nghiên cứu thành công hai chế phẩm sinh học dùng để xử lý hầm cầu vệ sinh, Trung tâm đã được Công ty Cổ phần Chứng nhận và giám định Vinacert chứng nhận chế phẩm sinh học - Vi sinh vật xử lý hầm cầu về sinh ST Bacilli 1 (chế phẩm dạng bột) và chế phẩm sinh học - Vi sinh vật xử lý hầm cầu về sinh ST Bacilli 2 (chế phẩm dạng lỏng), phù hợp với các yêu cầu kỹ thuật của tiêu chuẩn TCVN 7304-1:2003 và TCVN 7304-2:2003 vào tháng 1-2016.

Theo Nghị định số 60/2016/NĐ-CP, ngày 1-7-2016, chế phẩm sinh học xử lý hầm cầu vệ sinh của Trung tâm muốn được lưu hành thì phải được khảo nghiệm dưới sự giám sát của Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và Môi trường, đồng thời nộp hồ sơ về Tổng cục Môi trường để xem xét đánh giá cấp giấy phép lưu hành.

Cuối năm 2016, theo chỉ đạo của lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm đã tiến hành những thủ tục để đưa sản phẩm ra thị trường. Tuy nhiên, do là đơn vị sự nghiệp tự chủ về tài chính 100% và với thời gian hoạt động chưa lâu (từ năm 2008 đến nay), nguồn vốn tài chính tích lũy còn hạn chế nên việc đầu tư nhà xưởng, trang thiết bị máy móc, nguồn nhân lực cho sản xuất và kinh doanh chế phẩm sinh học xử lý hầm cầu vệ sinh ST Bacilli 1, ST Bacilli 2 và đầu tư khảo nghiệm chế phẩm, nộp hồ sơ đăng ký lưu hành về cơ quan chức năng là vượt quá khả năng của đơn vị trong giai đoạn hiện nay. Hơn nữa, trong điều kiện sản phẩm vi sinh xử lý hầm cầu hiện nay rất đa dạng, chịu sự cạnh tranh của thị trường rất lớn. Do vậy, Trung tâm còn cân nhắc về hiệu quả kinh tế trong đầu tư sản xuất sản phẩm này nên chưa thể thực hiện được. Nên trong kế hoạch hoạt động năm 2017 của Trung tâm xây dựng và ban hành ngày 7-2-2017 không có dự kiến tiếp tục đầu tư sản xuất sản phẩm và cũng không bố trí nguồn lực cho nội dung này.

Thời gian gần đây, Trung tâm đã không tổ chức sản xuất chế phẩm sinh học xử lý hầm cầu vệ sinh ST Bacilli 1 và ST Bacilli 2 nên không có chế phẩm mẫu, không có hồ sơ về quá trình sản xuất, không có chế phẩm lưu hành trên thị trường (do sản phẩm chưa được phép lưu hành). Vì vậy, Trung tâm không có cơ sở để mời Công ty Cổ phần Chứng nhận và giám định Vinacert đánh giá giám sát theo quy định tại khoản d Điều 5 Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN quy định về công bố hợp chuẩn công bố hợp quy và phương thức đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và quy chuẩn kỹ thuật.

Từ những lý do trên, ngày 21-7-2017, hai chế phẩm sinh học xử lý hầm cầu vệ sinh ST Bacilli 1 và ST Bacilli 2 bị đình chỉ hiệu lực chứng nhận theo Quyết định số 1991/QĐ-VICB của Công ty Cổ phần Chứng nhận và giám định Vinacert. Trong thời gian tới, nếu điều kiện cho phép, Trung tâm sẽ tiếp tục nghiên cứu việc đưa sản phẩm này vào sản xuất.

Liên quan đến việc trước đây, Trung tâm có đưa sản phẩm để xử lý môi trường nước thải tại khu Công nghiệp An Nghiệp và tuyến kênh Lục Bà Tham thuộc xã Vĩnh Quới (TX. Ngã Năm) để kinh doanh là chưa đúng theo quy định, vì đây là sản phẩm chưa được cấp có thẩm quyền cấp phép lưu hành. Vì vậy, Trung tâm đã chủ động ngưng thực hiện việc này.

Về chế phẩm vi sinh phục vụ xử lý ô nhiễm hữu cơ môi trường ao nuôi thủy sản

Sản phẩm này đã được Giám đốc Trung tâm công bố tiêu chuẩn chất lượng cơ sở dùng để phục vụ xử lý ô nhiễm hữu cơ. Để triển khai, ngày 5-1-2017, Giám đốc Trung tâm đã có Công văn số 02b/CV-TTQTTNMT gởi Tổng cục Thủy sản - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để xin ý kiến và đã được Tổng cục Thủy sản trả lời tại văn bản số 612/TCTS-NTTS là chế phẩm có loài vi khuẩn Bacillus subtilis không cần khảo nghiệm, nhưng để sản phẩm được lưu hành thì Trung tâm phải lập hồ sơ đăng ký tại khoản 2, Điều 1 Thông tư số 50/TT-BNNPTNT ngày 24-12-2014.

Do nuôi trồng thủy sản là lĩnh vực thuộc chức năng của ngành nông nghiệp, nên trong thời gian tới, Trung tâm sẽ trao đổi với tác giả theo hướng sẽ phối hợp hoặc chuyển giao công nghệ cho đơn vị có chức năng trong lĩnh vực nông nghiệp để lập thủ tục xin cấp phép lưu hành (nếu đủ điều kiện) và đưa vào phục vụ sản xuất.

Việc xử lý ô nhiễm nước mặt tại sông Xẻo Chích, xã Vĩnh Quới (TX. Ngã Năm)

Nguồn nước bị ô nhiễm làm cho một số hộ nuôi cá vèo ở một số xã trên địa bàn TX. Ngã Năm bị thiệt hại.

Ngày 3-8-2017, Trung tâm có nhận Công văn số 11/ĐN.TNMT ngày 3-8-2017 của Phòng Tài nguyên và Môi trường TX. Ngã Năm về việc xử lý môi trường nước bị ô nhiễm trên sông thuộc địa bàn xã Vĩnh Quới. Sau khi nhận được văn bản trên, Trung tâm đã cử cán bộ kỹ thuật xuống địa phương để khảo sát tình hình nhằm có giải pháp cùng địa phương khắc phục. Bước đầu xác định do việc thu hoạch lúa tập trung trong thời điểm mưa nhiều, nên một lượng rơm rạ trên đồng bị phân hủy theo nước chảy xuống kênh gây ô nhiễm. Trung tâm đã trao đổi với địa phương về hướng khắc phục.

Tương tự tình hình trên, vào thời điểm tháng 10-2016, trên địa bàn huyện Thạnh Trị cũng xảy ra hiện tượng ô nhiễm nguồn nước mặt tại một số kênh rạch như kênh Lung Lớn, kênh Nàng Rền. Nguyên nhân cũng chính là do rơm rạ không được thu gom xử lý riêng mà bị vùi xuống đất bùn gây phân hủy, khi gặp trời mưa kéo dài, người dân xả nước xuống kênh rạch gây ô nhiễm nguồn nước mặt. Từ tình hình ô nhiễm trên, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản số 1370/STNMT-MT ngày 12-10-2016 đề xuất UBND tỉnh và được UBND tỉnh chấp thuận với các nội dung cụ thể như sau: nước mặt bị ô nhiễm trên diện rộng, do đó rất khó có giải pháp khả thi để xử lý bằng hóa chất hoặc chế phẩm vi sinh; chính quyền địa phương cần khuyến cáo người dân về tình hình ô nhiễm nguồn nước mặt trên địa bàn để chủ động ứng phó hạn chế thiệt hại trong nuôi trồng thủy sản; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng chính quyền địa phương có giải pháp kỹ thuật canh tác cho phù hợp để hạn chế và khắc phục ô nhiễm môi trường trong thời gian tới.

PV