Tìm đến chùa Kompong Trop không khó nhưng có lẽ do đường đi còn hẹp nên dù có cảnh quan khá đẹp, chùa vẫn ít được biết đến. Lối dẫn vào chùa được trang hoàng rực rỡ với hàng rào sơn màu xanh da trời cùng các họa tiết Khmer đắp nổi được sơn nhũ vàng. Trên cổng dẫn vào chùa là tượng Phật Thích Ca ôm bát đi khất thực, 2 bên cổng là 2 tượng người (1 nam, 1 nữ) trong trang phục Khmer truyền thống đứng chắp tay chào đón du khách đến tham quan. Dọc theo các lối đi trong khuôn viên chùa có đến khoảng 50 tượng người đứng chắp tay chào đón như vậy. Chính đại đức Sơn Thươl - Trụ trì chùa Kompong Trop là người có ý tưởng đắp các tượng này, nhằm trang hoàng, tạo điểm độc đáo cho chùa. 

Chánh điện chùa Kompong Trop. Ảnh: Anh Thụy

Theo đại đức Sơn Thươl và acha Thạch Sa Rinh, chùa Kompong Trop được xây dựng đầu tiên cách vị trí hiện nay khoảng 1km. Về sau có phật tử cúng dường khu đất với diện tích khoảng 2,5ha nên qua bàn bạc với cộng đồng, chư tăng và phật tử thời bấy giờ đã quyết định di dời chùa đến địa điểm hiện nay. Vào năm 2002, nhà chùa khởi công xây dựng chánh điện mới cho đến nay. Là khối kiến trúc quan trọng nhất của chùa, chánh điện được nâng nền lên khá cao và trang trí nổi bật với 2 màu đỏ, vàng chủ đạo.

Dạo một vòng quanh chánh điện, nơi bờ tường được nâng lên của nền được trang trí dày đặc các phù điêu với các hình ảnh khá kỳ lạ, có các vị thần tiên, nữ thần, chằn… Đại đức Sơn Thươl cho biết: “Đó là các nhân vật trong vở Riêm kê của đồng bào Khmer. Sở dĩ chùa Kompong Trop sử dụng nhiều phù điêu trang trí vì các nhà sư nơi đây có thể tự đắp phù điêu”. 

Bên trong chánh điện, ở vị trí thường là các bức bích họa về cuộc đời Phật Thích Ca được thay bởi các bức phù điêu cùng chủ đề này. Đặc biệt, bên dưới các bức phù điêu về Phật Thích Ca là các bức phù điêu với chủ đề 12 con giáp, mỗi con giáp được cưỡi bởi một vị thần, người hoặc chằn. Đa phần các con giáp cũng giống với các con giáp trong văn hóa Việt nhưng ở vị trí chi mão thì con mèo lại được thay thế bởi con thỏ (giống với văn hóa Trung Hoa), vị trí chi thìn được tạo hình là con rồng Khmer một sừng và không có chân. Theo acha Thạch Sa Rinh, người Khmer cũng có quan niệm về 12 con giáp và cho rằng đó là các con vật cầm tinh của năm như dân tộc Kinh. 

Ở vị trí trang trọng nhất trong chánh điện vẫn là bệ thờ Phật Thích Ca với nhiều tượng phật lớn nhỏ đủ kích thước. Nhưng tại chánh điện của chùa Kompong Trop này, bức tượng thờ tự chính, có kích thước lớn nhất lại là hình tượng Phật Thích Ca được tạc trong trang phục của một vị trời (vũ trụ quan Phật giáo cho rằng có rất nhiều cõi trời và mỗi cõi như vậy được cai quản bởi một vị trời). Ngay trước bệ thờ phật là một chiếc đi văng gỗ bày gối kê tay và quạt theo nghi lễ Phật giáo Nam tông.

Acha Thạch Sa Rinh cho biết: Từ hàng đại đức trở lên mới được sử dụng gối và quạt để tăng thêm sự uy nghi khi thuyết pháp. Tại đây, ngoài tòa kim cang được dùng cho cao tăng ngồi thuyết pháp còn có con hổ và con rùa bằng gỗ. Theo acha Sa Rinh, những con vật này được các vị tăng cấp bậc thấp hơn ngồi dùng trong nghi lễ Phật giáo. 

Dạo bước trở ra cổng chính của chùa, chúng tôi thấy được 2 căn nhà tiền chế dựng sát bờ kênh để che chắn cho ghe ngo và ghe kà hâu của chùa. Đặc biệt, chiếc ghe kà hâu được tạo hình rất độc đáo với đầu rồng theo phong cách Việt - Hoa rõ nét. Ấy mới thấy sự giao thoa và dung hòa văn hóa tại vùng đất Sóc Trăng này sâu sắc đến dường nào. Với các giá trị độc đáo về kiến trúc nghệ thuật cũng như văn hóa và nghi lễ tôn giáo độc đáo của mình, chùa Kompong Trop hẳn là một điểm đến hấp dẫn đối với những người đam mê khám phá, tìm hiểu văn hóa. 

Anh Thụy