Ông Lưu Trọng Hòa - nguyên cán bộ Ban Tuyên huấn của tỉnh vẫn nhớ như in những năm tháng hoạt động cách mạng rồi bị địch bắt trong một lần dời cứ và giam cầm tại nhà tù Côn Đảo ròng rã mấy năm trời. Tại nhà tù Côn Đảo, ông được kết nạp vào Đảng, được rèn luyện và trưởng thành hơn. Đến năm 1967 được trao trả về, ông lại tiếp tục tham gia cách mạng, làm công tác tuyên huấn.

Ông cùng đồng đội (trong đội Thanh niên xung phong) tiến vào tiếp quản Đài Truyền thanh TX. Sóc Trăng của địch đúng vào ngày lịch sử 30-4-1975. Trên đường tiến về thị xã, thông tin chiến thắng được Đài phát thanh giải phóng phát đi khắp nơi xen kẽ những bài ca cổ động mọi người hăng hái tiến về phía trước.

Khi tiếp quản Đài truyền thanh, tranh thủ thời cơ, đội của ông phát thanh tuyên truyền rộng rãi đến người dân về thông tin chiến thắng, đồng thời phối hợp cùng các bộ phận khác kéo cờ, khẩu hiệu, truyền đơn… rợp cả góc trời, tạo khí thế chiến thắng của đoàn quân cách mạng. Riêng ông, không có câu từ nào có thể diễn tả hết cảm xúc của ngày chiến thắng và mong ước lớn nhất của ông lúc đó được một lần ra thăm Lăng Bác, kể cho Bác nghe niềm vui chiến thắng, ngày được tự do, đất nước được thống nhất và trên hết là lòng biết ơn vô hạn của những người con miền Nam đối với Người.

Ông Lưu Trọng Hòa bồi hồi xem lại hồi ký trong cuộc đời tham gia cách mạng của mình.

Mấy chục năm cống hiến cho cách mạng, ông Lý Lét - nguyên cán bộ Binh vận chưa bao giờ hối tiếc và nếu được chọn lại ông vẫn kiên quyết một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ, theo cách mạng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để giành độc lập, tự do cho quê hương, đất nước.

Ở cái tuổi ngoài 90 nhưng ông vẫn minh mẫn và kể không sót chi tiết nào về quá trình tham gia cách mạng, bị địch bắt tù đày, những tháng ngày bị tra tấn, chịu bao nhục hình tại nhà tù Côn Đảo. Đó là vào tháng 9-1970, trong lúc làm nhiệm vụ ông bị địch bắn trọng thương, sau đó bị chúng bắt và đưa ra Côn Đảo. Tại đây, ông và đồng đội bị tra tấn đủ loại nhục hình, ngày thì phơi nắng, đêm bị còng tay chân, đồng đội nằm xen nhau mà ngủ. Miếng ăn chỉ toàn cơm lẫn cát với khô mục, nhưng vẫn giữ vững khí tiết của người cộng sản.

Sáng ngày 30-4-1975, khi hay tin chiến thắng, được đồng đội phá cửa ngục giải cứu, ông mới biết mình còn sống và có cơ hội trở về với gia đình. Hạnh phúc, niềm vui tháng 4 lịch sử sẽ mãi theo ông đến suốt cuộc đời.

Ông Lý Lét kể lại thời gian bị tù Côn Đảo.

Không biết một chữ bẻ đôi nhưng bà Trần Thị Hoa - cựu tù Côn Đảo ở huyện Kế Sách đã sớm giác ngộ và tham gia cách mạng. Chịu đựng những tháng ngày “nằm gai nếm mật” tại trại Phú An - nơi được giải phóng đầu tiên trong hệ thống các nhà tù tại Côn Đảo. Bà Hoa vẫn không thể nào quên ngày 30-4 lịch sử cách đây 43 năm. Lúc đó, bà đang ở phòng biệt giam dành cho nữ, khi đồng đội báo tin phối hợp cùng nổi dậy, đánh trả lại bọn cai ngục, giải phóng Côn Đảo. Với sức của phụ nữ, bà đã dùng súng đánh trả bọn cai ngục, cùng nhau phá cửa ngục giải thoát cho đồng đội cùng tiến về các trại khác tiếp thêm sức mạnh về tinh thần, lực lượng giải phóng hoàn toàn Côn Đảo. Những cái ôm siết chặt nhau, cánh tay nâng đỡ đồng đội bị thương, vui mừng xen lẫn những giọt nước mắt trong ngày đại thắng.

Bà Trần Thị Hoa hồi tưởng lại những ngày “nằm gai nếm mật” tại trại Phú An.

Ký ức về những năm tháng bị địch bắt tù đày tại nhà tù Côn Đảo và ngày chiến thắng 30-4 lịch sử mãi là dấu ấn sâu đậm trong tim của những cựu tù chính trị Côn Đảo. Đó cũng là những minh chứng lịch sử để giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước cho các thế hệ trẻ trong xây dựng và phát triển quê hương, đất nước.

M.Linh