Đam mê nghệ thuật đờn, hát…

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân Khmer nghèo, năm 12 tuổi, cậu bé Lý Ươl phải đi chăn trâu để kiếm tiền phụ giúp cha mẹ. Vất vả mưu sinh, nhưng cậu bé Lý Ươl rất yêu thích âm nhạc, nhất là nhạc cụ truyền thống của dân tộc Khmer. Cứ mỗi buổi tối, Lý Ươl theo các cụ trong xóm đến nhà ông Chau Mós để nghe đờn, hát chom-rieng cha-pey đoong-veng. Lời ca, tiếng nhạc trầm bổng của đờn chom-riêng cha-pey dần dà thấm sâu vào tâm hồn, trở thành một phần trong cuộc sống của cậu bé.

Kể từ đó, cứ mỗi lần đi chăn trâu về, Lý Ươl không bao giờ quên xin mẹ mang theo chiếc Radio để được nghe các bài hát chom-riêng cha-pey đoong-veng. Sau khi miền Nam giải phóng, trong một lần nghệ nhân Chau Uôl đến từ An Giang về An Phú hát, đờn chom-riêng cha-pey đoong-veng cho các cụ trong xóm thưởng thức, ông Lý Ươl đến xem và mê đến nỗi quên ngủ, rồi xin theo nghệ nhân Chau Uôl làm học trò.

Ông Lý Ươl nhớ lại: “Đêm nào thầy cũng dắt tôi đi đờn, hát ở trong xóm, nhưng thầy nói môn nghệ thuật đờn, hát chom-riêng cha-pey đoong-veng rất khó học. Dù khó thật, nhưng tôi vẫn đam mê. Ban ngày theo thầy học, ban đêm đến khoảng 9 giờ, trên Radio có phát chương trình chom-riêng cha-pey đoong-veng thì tôi vừa nghe, tay vừa đờn, miệng hát theo. Nhờ vậy chỉ sau 1 năm học, tôi đờn, hát chom-riêng cha-pey đoong-veng thành thục. Năm 1979, khi thầy Chau Uôl chia tay, thầy tặng cho tôi cây đờn làm nhạc cụ kỷ niệm để đi hát phục vụ cho bà con trong xóm. Khi nhận được món quà đó, tôi rất vui mừng”.

Tự sáng tác và giành được nhiều giải

Trong suốt hơn 40 năm qua, ông Lý Ươl đã đem tiếng đờn, giọng hát của mình đi khắp phum, sóc. Tuy chưa một lần được đào tạo qua lớp âm nhạc, nhưng ông đã tự sáng tác nhiều bài hát, nội dung khác nhau, chủ đề xoay quanh về cuộc sống mới của vùng quê Sóc Trăng. Ông Lý Ươl phấn khởi cho biết: “Nhờ đam mê nghệ thuật đờn, hát chom-riêng cha-pey đoong-veng, tôi được ngành chức năng huyện, tỉnh tuyển chọn tham gia các hội thi, hội diễn, liên hoan nghệ thuật quần chúng; ngày hội văn hóa - thể thao và du lịch đồng bào Khmer Nam bộ. Trong những chuyến đi diễn, tôi đã cố gắng diễn thật tốt để mang những thành tích về cho địa phương. Bởi muốn diễn chom-riêng cha-pey đoong-veng thành công thì người diễn phải có năng khiếu chơi đờn, phải tự mình sáng tác, thì bài hát mới có hồn”.

Nghệ sĩ Lý Ươl tham gia thi diễn tại liên hoan dân ca Khmer khu vực ĐBSCL. Ảnh: Thi Re

Hiện nay, ở Sóc Trăng các nghệ nhân hay nghệ sĩ biết biểu diễn nghệ thuật dân gian cổ truyền độc đáo này rất ít. Bởi muốn diễn được loại hình nghệ thuật này, người nghệ sĩ còn phải biết hát (vừa đờn, vừa hát). Phần lớn, nội dung lời hát thường nói về những vấn đề thời sự hoặc kể về một cốt truyện mang tính giáo dục cao. Ông Lý Ươl được bà con Khmer gần xa biết đến và gọi thân thiện ông là nghệ nhân “dân gian”, hay nghệ sĩ của nhân dân trong phum sóc. Bởi ông từng xuất hiện trên Đài Phát thanh - Truyền hình Sóc Trăng và Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại TP. Cần Thơ với giọng hát hay hòa với những tiếng đờn, hát chom-riêng cha-pey đoong-veng thật đầm ấm trên vùng quê.

Hiện ông cũng là thành viên Câu lạc bộ Văn nghệ Khmer của Trung tâm Văn hóa - Thể thao huyện Kế Sách. Từ sự yêu thích âm nhạc và kinh nghiệm nhiều năm trên sân khấu đã giúp ông thành công và nhận được nhiều giải thưởng cao tại hội thi, hội diễn, liên hoan nghệ thuật quần chúng Khmer cấp tỉnh trong khuôn khổ Lễ hội Oóc om bóc - Đua ghe ngo Sóc Trăng. Ông Lý Ươl tâm đắc: “Dù thi diễn với nhiều bài hát khác nhau, nhưng tôi rất thích bài “Cuộc sống mới của đồng bào Khmer ở Sóc Trăng”, vì nội dung nói về sự chăm lo của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào Khmer”.

Với niềm say mê âm nhạc và loại hình nghệ thuật đờn, hát chom-riêng cha-pey đoong-veng, ông Lý Ươl đã góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của quê hương mình theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Thi Re