• Văn hóa - Thể thao

Nghệ nhân Danh Som (Sol) - cả đời gắn bó với nhạc cụ dân tộc Khmer

17/09/2019 06:00 GMT +7
  • Nguồn: Báo Sóc Trăng
  • Thứ Ba, 17/09/2019 | 06:00

STO - Cụ ông Danh Som (Sol), ngụ ấp Tâm Lộc, xã Đại Tâm (Mỹ Xuyên) được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2019. Đây là phần thưởng cao quý góp phần tôn vinh, chăm sóc thiết thực cả về vật chất, tinh thần đối với những nghệ nhân, động viên, khích lệ các nghệ nhân có những cống hiến nhiều hơn nữa trong công tác bảo tồn những di sản văn hóa phi vật thể tại cộng đồng.

Trong giới nghệ nhân chơi nhạc ngũ âm ở Sóc Trăng, khi nhắc đến nghệ nhân Danh Sol ai cũng biết đến và đều gọi ông là bậc thầy dàn nhạc ngũ âm. Bởi ông không chỉ nổi tiếng là người chơi nhạc ngũ âm thuộc lớp lớn tuổi nhất, mà còn là người thầy dạy cách gõ dàn ngũ âm giỏi nhất của các vùng đồng bào Khmer. Hầu như những nghệ nhân chơi nhạc ngũ âm ở Sóc Trăng tuổi đời từ 60 trở xuống đa số là học trò của ông. Hôm chúng tôi tìm đến, ông ở nhà một mình dù năm nay ngoài 90 tuổi, nhưng rất minh mẫn. Ông cụ Danh Sol phấn khởi cho biết: “Ở tuổi xế chiều rồi, mà bản thân được Đảng, Nhà nước quan tâm phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú như thế này, tôi rất vui mừng và hạnh phúc lắm. Dù sau này, tôi không còn nữa nhưng vẫn giữ được danh dự cao quý cho con cháu biết”.

Cha mất sớm, mới 8 tuổi cậu bé Danh Sol đã vào chùa Chrôy Tưm Kandal (Trà Tim Giữa) làm chú tiểu học chữ trong chùa, cũng như xách cà mèn cho sư sãi đi khất thực. So với những bạn cùng độ tuổi ham chơi, mê ăn ngủ, cậu bé Danh Sol thì khác, hàng đêm khi thấy các cụ trong xóm đến chùa hòa tấu nhạc ngũ âm thì cậu bé cứ ngồi nghe nhạc. Khi các cụ vừa buông tay thì cậu lại cầm lên để học gõ chơi. Vốn là cậu bé có “máu” âm nhạc nên khi nghe các cụ hòa tấu nhạc thì đã biết học lóm, cũng như nhớ từng điệu của nhạc ngũ âm.

Nghệ nhân Danh Sol biểu diễn một bài nhạc ngũ âm cho chúng tôi nghe tại chùa Chrôy Tưm Kandal. 

Sẵn có dàn nhạc ngũ âm đặt tại sảnh chùa, khi rảnh tay thì cậu bé lại xin trụ trì cho tập gõ một mình. Ngày qua ngày, với niềm đam mê, cùng sự chỉ dẫn tận tình của các lão tiền bối, đôi tay gõ nhạc của cậu bé Danh Sol ngày thêm thành thạo. Nghệ nhân Danh Sol kể lại: “Thấy tôi mê tiếng nhạc ngũ âm, các cụ ai cũng nhiệt tình chỉ dẫn. Bài nhạc ngũ âm có tới 50 - 60 bài nên tôi đã học gần 2 năm mới chơi thành thục. Lúc đầu, học khó nhớ tôi phải đánh số lên các loại nhạc cụ để dễ dàng tập luyện và tai thì lắng nghe tiếng nhạc, mắt thì nhìn vào dụng cụ nhạc, bàn tay thì chuyển nhanh để đánh cho đúng nhịp điệu”.

Mê nhạc, ham học hỏi, tìm hiểu nên khi mới 14 tuổi, Danh Sol đã trở thành người chơi nhạc ngũ âm trẻ nhất của đội nhạc ngũ âm chùa Chrôy Tưm Kandal. Cũng tại chùa này, đến năm 16 tuổi, Danh Sol được mẹ đưa đi tu hành theo phong tục truyền thống của người Khmer. Sau 2 năm tu hành trả ơn, ông hoàn tục, rồi tiếp tục theo đội nhạc của chùa đi phục vụ khắp nơi cả trong và ngoài tỉnh. Năm nay, dù tuổi cao, sức yếu, nhưng nghệ nhân Danh Sol vẫn rất quan tâm đến đội nhạc của chùa, khi đi phục vụ đình đám trong xóm, đôi tai cứ nghe các học trò chơi một số đoạn nhạc ngũ âm xong là ông biết ngay dụng cụ nhạc có vấn đề ở đâu và đánh sai chỗ nào.

Nghệ nhân Danh Sol tâm sự: “Tôi đã gắn bó với nhạc ngũ âm đã gần hết một đời người. Lúc còn sức khỏe, đi đứng dễ dàng, khi có người đến mời tôi đi truyền thụ cách gõ dàn nhạc ngũ âm là tôi đi ngay. Bởi, với đồng bào Khmer, nhạc ngũ âm vốn là linh hồn, là cội rễ, là tinh hoa dân tộc của đồng bào Khmer. Được truyền dạy lại cho thế hệ trẻ chính là niềm vui, hạnh phúc nhất của đời tôi, vì chứng tỏ nhạc ngũ âm vẫn được gìn giữ và lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác. Theo thời gian, những người lớn tuổi trong đội nhạc cũng già và mất đi thì đội nhạc của chùa cũng không còn hoạt động. Lúc đó, tôi không bỏ mà lại tìm đến các Đoàn Nghệ thuật quần chúng Khmer để được tham gia vào đội nhạc. Không muốn mất đi những đội nhạc của chùa nên sau nhiều năm bôn ba theo Đoàn Nghệ thuật quần chúng, tôi đã đến chùa Chrôi Tum Kandal xin trụ trì lập lại đội dàn nhạc ngũ âm”.

Có thể nói, nghệ nhân Danh Sol không chỉ nổi tiếng ở Sóc Trăng mà nhiều năm nay, ông đã được các chùa ở Cần Thơ, Bạc Liêu, Trà Vinh… đến mời về chùa để dạy cho đội nhạc ngũ âm của chùa. Ông Danh Sol tâm sự: “Khi vô chùa thấy các loại nhạc cụ để trong kho hư hỏng mà không ai đụng tới, nên tôi mới quyết định phải lập lại đội dàn nhạc ngũ âm và duy trì đến khi không còn hơi thở”.

Với suy nghĩ đó, năm 1959 ông bắt đầu tự sửa chữa, khôi phục lại các dụng cụ nhạc ngũ âm. Sau đó, đi đến từng nhà vận động người trong xóm có tuổi đời trên 30 để thành lập đội nhạc ngũ âm của chùa. Đủ 7 người ông bắt tay vào việc dạy và đội nhạc ngũ âm tiếp tục hoạt động đến nay. Đại đức Danh Thanh Dũng - Trụ trì chùa Chrôy Tưm Kandal cho biết: “Bây giờ, Sóc Trăng có rất nhiều đội nhạc ngũ âm, nhưng đi đến đâu cũng nghe bà con khen ngợi chỉ có đội nhạc của ông Danh Sol. Trong chùa có một đội nhạc chơi giỏi và người “thầy” tài ba như ông Danh Sol đúng là rất quý. Nhờ ông mà việc bảo tồn nền văn hóa nghệ thuật độc đáo của đồng bào Khmer thêm phần bền vững...”. Còn anh Lâm Minh Cường - là một trong những học trò của ông Danh Sol, hiện là một nhạc công của Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh chia sẻ: “Ông là sư phụ rất giỏi. Ông rất nhiệt tình, mỗi khi học trò chưa nắm bắt được nhịp, ông cầm tay gõ từng loại dàn nhạc cụ ngũ âm. Tôi rất kính phục và cảm ơn người thầy đã cho tôi một cái nghề như hiện nay”.

Gần một đời người gắn bó với nhạc ngũ âm, nghệ nhân Danh Sol đã không nhớ nổi, mình đã dạy bao nhiêu học trò nhưng chúng tôi đi tới đâu thấy có người chơi nhạc ngũ âm giỏi và hỏi thì biết đó là những học trò của ông. “Nhạc ngũ âm đã bám cùng tôi cả đời người. Dù có già đến mấy, nếu sức hồi phục trở lại cầm được cây gõ là tôi vẫn tiếp tục gõ và dạy cho con cháu biết về nhạc cụ truyền thống của dân tộc” - ông Danh Sol bộc bạch.

Thạch Pích

Bình Luận

Ý kiến bạn đọc
Tin cùng chuyên mục
>> Xem thêm

Báo Sóc Trăng Online - baosoctrang.org.vn
Cơ quan chủ quản: Tỉnh ủy Sóc Trăng
Tổng Biên tập: Nguyễn Văn Triều

Phó Tổng Biên tập: Lê Hoàng Bắc - Lê Minh Trường - Trần Thị Thu Thảo
Giấy phép xuất bản số: 833/GP-BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông cấp ngày 30-12-2021
Tòa soạn: Số 02, Trần Văn Sắc, Phường 2, thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng
Điện thoại: 0299 3 822499 - Fax: 0299 3 622049 
Email: baosoctrangdientu@gmail.com hoặc toasoanbaosoctrang@gmail.com
Báo Sóc Trăng giữ bản quyền nội dung trên website này

Tổng số lượt truy cập: