Năm gia đình tôi mới hồi hương, tôi đã từng sống qua thời kỳ khó khăn ở quê như thế đó. Căn nhà lá dựng lên trong một khu vườn xanh um cây trái. Trước mặt nhà là nhánh sông nhỏ. Gặp con nước rông, mới hừng sáng nằm trong nhà còn nghe tiếng chèo xuồng của bà con đi chợ. Nhà tôi cũng có một chái bếp như bao gia đình khác ở đây. Tôi không ngờ, cái chái bếp đơn sơ như thế lại có nhiều kỷ niệm vui buồn rất khó quên.

Trong vườn có nhiều nhánh cây để chụm lửa, nhiều nhất là tàu dừa, chẻ ra phơi khô dùng để nấu nướng rất thông dụng với dân sống ở miệt vườn. Người dân nông thôn ăn uống đơn giản. Lúc nhà tôi mới dọn về đây thật thích thú khi thấy nhiều loại rau dại mọc tự nhiên rất nhiều. Cải trời nấu canh tép ăn ngon, ăn riết đâm ghiền hương vị hương đồng cỏ nội. Bên liếp mương, mẹ tôi trồng mấy dây đậu rồng. Trái đậu rồng ăn sống chấm cá kho hay xào tép đều ngon. Lá non đậu rồng dùng để nấu canh thật bổ dưỡng. Ăn uống đạm bạc, nhiều rau xanh không bị nhiễm độc, con người khỏe khoắn ít bệnh tật (nếu có chỉ bệnh thông thường, thời đó thuốc men rất thiếu thốn).

Bên chái bếp, những buổi cơm của gia đình diễn ra ở đây, chỉ là những món ăn bình dị nhưng khung cảnh thật đầm ấm. Mẹ con vừa ăn cơm vừa chuyện vãn rất vui vẻ. Những năm đó, con người sống tuy có thiếu thốn nhưng vẫn sống lạc quan. Công việc ruộng vườn đã chiếm hết thời gian, cố gắng làm lụng để mùa màng đạt kết quả khả quan nên chẳng mấy khi bận tâm về chuyện khác.

Những lần đám giỗ hay tết nhứt, cái bếp trong nhà thật rộn ràng. Bà con lối xóm tới tiếp làm bánh, khung cảnh thật vui nhộn. Ở thành phố ít thấy cảnh này nhưng ở quê thì khác, con người cảm thấy ấm lòng trong tình làng nghĩa xóm. Mẹ tôi thường bảo, giàu sang hay nghèo nàn gì cũng vậy, cái bếp phải sạch sẽ, ngăn nắp vì đó là tâm điểm để đánh giá người phụ nữ trong gia đình. Ngày trước, người ta đi chọn dâu thế nào cũng tìm cách ra sau nhà coi cái bếp để có thể đoán phần nào công ngôn dung hạnh của người phụ nữ.

Căn nhà cũ bây giờ không còn nữa. Ngôi nhà mới đã được xây dựng khang trang trên nền nhà ngày trước. Cái bếp trắng tinh thay thế chái bếp cũ năm nào. Thỉnh thoảng mẹ tôi nhắc lại một thời khó khăn đã qua của đất nước nhưng cuộc sống ở vườn ít bon chen, nhu cầu không nhiều nên đời sống vật chất dù có chút thiếu thốn nhưng không ai nghĩ là chuyện quá lớn. Đôi lúc, tôi nhớ lại căn nhà cũ gắn bó với một thời khó nhọc với bao kỷ niệm buồn vui. Bây giờ, cuộc sống của bà con ở quê tôi đầy đủ tiện nghi hơn xưa, nhưng kỳ lạ thay có những nỗi nhớ xa xăm vẫn chưa phai mờ trong trí nhớ.

TUẤN BA