STO - Giữa cánh đồng bao la lộng gió, vang lên tiếng cười, nói sảng khoái rất Nam Bộ, khi anh thanh niên “trúng mánh” hang chuột cơm hơn chục con đang nhào lộn tìm đường thoát thân. Đâu đó xa xa là tiếng xé nước khi chú chó mực phóng xuống kênh thủy lợi đuổi theo con chuột vừa thoát ra từ hang ngách; những bước chân chạy dưới bùn nhão nặng nề của anh thanh niên đuổi theo con chuột to... Tất cả tạo nên bức tranh rất riêng, rất đặc trưng của cuộc đi bắt chuột đồng sau mùa thu hoạch lúa.
Có lần, tôi được anh bạn thân ở Sóc Mồ Côi (Phường 8, TP. Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng) rủ tham gia cuộc bắt chuột tại cánh đồng cạnh đó với nhiều điều thú vị mà chỉ có ở miệt đồng bằng Nam Bộ mới có. Tháng 9 âm lịch cũng là lúc mùa lúa đã thu hoạch. Vào thời gian này, chuột đồng hay còn gọi là chuột cơm sau mùa ra đồng, chúng bắt đầu vào hang sinh con đẻ cái. Lúa gặt xong, ruộng chỉ còn trơ gốc rạ, chuột không biết chạy vào đâu để trốn nên buộc chúng phải làm hang. Vì thế, từng bờ ruộng có hang chuột nhiều vô số kể, nhất là ở những bờ ruộng có đất cao. Lúc thu hoạch lúa cũng là lúc “rộ” mùa bắt chuột đồng với những thú vui mà chỉ riêng ở vùng thôn quê mới có.
Đào hang bắt chuột đồng. Ảnh: H.P
Anh em chúng tôi người vác xà di, kẻ vác leng cùng chú chó mực đi “đánh trận đồng xa” tìm đến những hang chuột. Anh Thạch Hoàng Lợi, ngụ Phường 8, TP. Sóc Trăng (Sóc Trăng) chia sẻ: “Tháng 9 trời mưa nhiều trên cánh đồng vừa gặt hái xong nên dấu chân chuột chạy vào hang còn mới, người đi bắt chuột đồng có thể đào hang mà không cần biết là hang đó cũ hay mới. Người đi bắt chuột dùng cây leng, cây thuổng để đào vì bờ ruộng rất mềm do mưa nhiều”.
Tuy nhiên, đào hang bắt chuột phải xác định hang cái và đặc biệt phải xác định được cái hang ngách mà bất kỳ đàn chuột nào dù chuột bầy hay chuột đẻ cũng phải làm để thoát thân khi có nguy hiểm. Thường hang ngách rất khó kiếm vì nó được làm rất kín, rất khéo ở nơi có nhiều cỏ. Cũng có khi hang ngách mọc ngược lên bờ ruộng, cũng có khi trổ ra hai bên bờ, cũng có khi hang ngách không được trổ ra ngoài… nếu không tinh mắt thì không thể nào biết được. Có khi vừa đào hang cái một leng chuột đã tung từng con một ra đường ngách tẩu thoát. Việc xác định hang ngách hết sức quan trọng bởi vì khi biết chúng ở đâu ta chỉ cần dùng cái xà di đặt vào là bắt trọn ổ.
Sau khi hang ngách được đặt cái xà di thì anh bạn tôi đào hang chính còn tôi ngồi canh xà di, cùng một trợ thủ đắc lực và hiệu quả là một chú chó mực. Việc dùng con chó canh miệng hang chính rất hay ở chỗ chuột nghe mùi chó ngửi ở miệng hang cái thì không dám chạy ra. Chúng chỉ có thể chui đầu vào cái xà di mà thôi vì các hang ngách khác cũng đã bị chúng tôi dùng cỏ, rơm bịt chặt lại.
Cứ thế, chúng tôi tìm đến hết hang này đến hang khác, một người đào, một người giữ cái xà di, xen giữa khoảnh khắc ấy là cảm giác hồi hộp ngồi chờ chuột chạy vào xà di, có lúc hưng phấn đê mê khi bắt trọn cả ổ chuột, có lúc lại giật bắn người khi con chuột nào đó bất ngờ lao vút ra khỏi hang phóng ào xuống kênh thủy lợi, bỏ lại sau lưng tiếng chó sửa vang trời, tiếng người lội nước rượt theo.
Đến khi mặt trời lên đến đỉnh đầu thì cuộc bắt chuột cũng kết thúc. Thành quả là nửa bao chuột đồng oằn tay, con nào con nấy to tròn mềm ụp. Chuột đồng có thể chế biến được nhiều món ăn rất bình dân như: nướng lu, chuột khìa nước dừa, chuột kho rau răm, chuột nướng chao… mỗi món ăn đều có một hương vị riêng, mà nếu đã được thưởng thức một lần thì sẽ khó quên.
H.P
Bình Luận