Tuy cô không dạy lớp tôi nhưng cô rất gần gũi với chúng tôi trong thời gian đi học. Cô làm việc tận tụy và yêu thương học trò. Cô có thời gian đứng lớp dạy môn lý hóa nhưng lớp tôi không được học với cô.

Có một câu chuyện xảy ra lúc tôi đang học đệ lục, dù đã hơn nửa thế kỷ qua nhưng tôi vẫn còn nhớ. Hôm đó, thầy dạy môn Pháp văn vắng đột ngột, các bạn được cô giám thị cho nghỉ, đến giờ học kế tiếp sẽ quay trở lại. Các bạn đều rời khỏi lớp, chỉ có nhóm bạn “xóm nhà lá” gồm 5 thằng lí lắc nhất lớp đóng cửa ở lại trong lớp đùa giỡn! Chẳng mấy chốc, cô giám thị phát hiện, gọi chúng tôi lên văn phòng làm việc! Tội này thuộc dạng tái phạm, mấy lần trước cô chỉ nhắc nhở nội quy của nhà trường khi không có giờ học thì học sinh không được ở lại đùa giỡn trong lớp làm ảnh hưởng đến việc học các lớp khác. Lần này nhà trường sẽ mời phụ huynh đến trường để góp ý!

Nghe nhà trường sẽ mời phụ huynh đến “mắng vốn”, em nào em nấy run lập cập. Phen này khó tránh khỏi bị cha mẹ đánh đòn nhưng bụng làm dạ chịu biết nói sao bây giờ. Có 4 em đồng ý với hình thức của trường đưa ra, duy chỉ có bạn Toàn khóc òa. Bạn tâm sự, nhà bạn nghèo quá, cha chạy xe lôi, mẹ buôn thúng bán bưng, anh em đông nên cuộc sống gia đình rất khó khăn. Cha mẹ Toàn đã có ý định cho con nghỉ học để đi làm mướn phụ cha mẹ. Toàn xin được học vài năm để có chữ nghĩa kha khá rồi sẽ nghỉ. Nay nhà trường mời phụ huynh vào báo sự việc như thế, có thể nhân cơ hội này cha mẹ sẽ cho Toàn nghỉ học!

Cả 4 bạn rất xúc động trước trường hợp của Toàn, gia cảnh của bạn khó khăn, anh em trong lớp có biết nhưng không ngờ người bạn ấy rơi vào trường hợp bị gia đình bắt nghỉ học như thế. Chúng tôi thật xúc động, vừa rơm rớm nước mắt vừa mếu máo xin chịu tội chỉ mong cô chừa Toàn ra. Cha Toàn rất khó với con cái, khi hay biết chuyện này ông có thể không thay đổi ý định. Ngày trước, thời chúng tôi đi học, việc học hành không tốn kém nhiều chi phí nên không là gánh nặng của gia đình. Nhưng thật lạ, có người không nghĩ đến tương lai của con cái.

Cô giám thị bất ngờ trước tình huống trên, cô cho biết du di cho một em về lý thì không đúng nhưng cái kết nếu xảy ra nhân sự việc này một em phải nghỉ học thì cô sẽ hối hận lắm. Nhìn các em nhỏ dại, cô biết các em không dám nói dối, thương bạn bè trong tình cảnh trớ trêu cô cũng không nỡ phạt các em nữa. Cái tình đôi lúc thắng cái lý, có là người ở trong cuộc, đôi khi có thể hiểu được.   

Thời gian sau, chúng tôi không thấy cô vào trường như thường lệ, hỏi thăm mới hay cô đã thuyên chuyển về Sài Gòn. Nay cô đã mất, câu chuyện cũ năm nào lại tái hiện trong đầu tôi. Thầy cô của chúng tôi lần lượt trở về cát bụi, những lần họp mặt đầu năm cứ mỗi năm vắng thêm người. Tôi thường nói với các bạn, có thể chẳng bao lâu nữa việc tổ chức họp mặt hàng năm của khóa chúng ta sẽ dừng lại vì những người còn lại ngày càng ít. Tôi mơ ước được sống lại những ngày thơ mộng dưới mái trường xưa. Thật thấm thía khi nhớ đến câu “Không ai tắm hai lần trên một dòng sông”, triết gia Hy Lạp cổ đại Heraclitus đã từng viết đại ý như thế khi nói về sự vận động không ngừng của vạn vật trong vũ trụ.

TUẤN BA