Theo các tài liệu còn lưu lại cũng như qua lời kể của các bậc cao niên trong ấp, trong xã, căn cứ vào sắc phong thần thì đình được lập cách đây đã hàng trăm năm để thờ linh thần Nguyễn Thụy và các bậc tiền hiền đã có công khai làng lập ấp cùng những chiến sĩ thời trước đã có công bảo vệ làng xã. Đáng tiếc, do chiến tranh loạn lạc nên sắc phong đã thất lạc.

Cũng theo lời truyền tụng, đình được khởi dựng vào khoảng thế kỷ 19 theo kiến trúc cổ, giống với kiến trúc của các ngôi đình thần ở Nam bộ. Theo thời gian, đình xuống cấp dần và đến thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, đây còn là nơi nhiều lần trúng bom đạn kẻ thù nên tan hoang, điêu tàn. Gần như các vật dụng trang trí như câu đối, hoành phi đều không còn sau nhiều lần đình cháy rụi. Vào năm 1984, bà con trong vùng mới cùng nhau gom góp tiền bạc, vật liệu xây lại ngôi đình theo kiến trúc cũ bằng bêtông nhưng quy mô không bằng trước.

Các vị cao niên trong Ban hội đình thường xuyên chăm nom ngôi đình. 

Hiện ngôi đình tọa lạc tại ấp Tân Hội, xã Tân Thạnh (Long Phú), phía trước có sông, phía sau có ruộng. Về nghi thức cúng đình gồm đầy đủ các lễ thức của cúng đình người Việt: cúng bà, cúng Thần Nông - như là sự nhớ ơn đất đai - ông Thổ địa đã giúp họ làm ăn thuận lợi, mùa màng tươi tốt. Đáng chú ý là lễ xây chầu diễn ra lúc 18 giờ ngày 13 đúng theo các lễ: lễ khai nhật - nguyệt, lễ điền hương - điền hoa, lễ tam hiền: Phước - Lộc - Thọ; lễ tứ tướng Thiên vương: Đông - Tây - Nam - Bắc; lễ đại bội. Trong đó bao gồm các nghi thức của học trò lễ và các nghi thức kết hợp của Đào Thài. Kết thúc lễ xây chầu là nghi thức đại bội - cúng bốn mùa: xuân - hạ - thu - đông với ước mơ bốn mùa hoa nở để nhân dân trong vùng no ấm, làm ăn tấn tới và vụ mùa bội thu. Sau phần thực hiện các nghi lễ cúng đình là phần biểu diễn nghệ thuật cải lương được đông đảo khán giả, nhất là khán giả lớn tuổi yêu thích.

Trong mùa kỳ yên có hàng nghìn lượt bà con trong và ngoài xã tập trung tại đây vào các tối. Khi lễ hội bắt đầu, các vị cao niên đến với lễ Kỳ yên để được thưởng thức bộ môn nghệ thuật cải lương. Còn những người trẻ hơn xem đây là dịp để gặp gỡ bạn bè, nam thanh nữ tú có dịp để hẹn hò, vui chơi. Tất cả tạo nên không khí náo nức, nhộn nhịp của ngày hội làng quê. Quan trọng hơn đó chính là một loại hình sinh hoạt văn hóa lành mạnh. Anh Phạm Văn Dạnh, ngụ ấp Tân Hội, xã Tân Thạnh (Long Phú) bộc bạch: “Vào mỗi dịp cúng đình, hầu hết bà con ở đây đều đến đông lắm, nhất là vào buổi tối, trước là để thắp nén hương để tỏ lòng thành kính với bậc bề trên, sau là xem hát”. Cũng có trường hợp tham dự lễ Kỳ yên để làm phong phú thêm đời sống tâm linh, bày tỏ sự ngưỡng vọng đối với tiền nhân.

Ông Trần Văn Nam - Chánh hội trưởng đình Tân Hội cho hay: “Đình là nơi thể hiện tín ngưỡng tâm linh và ước mơ tốt đẹp về mặt tinh thần của người dân trong ấp, xã; đồng thời cũng là dịp để trả ơn Thần đã phù hộ trong công việc làm ăn và cầu cho “mưa thuận gió hòa”, “quốc thái dân an”. Tùy vào hoàn cảnh từng nhà mà có cách đóng góp khác nhau trong ngày lễ, có thể là mâm xôi, miếng thịt, con heo quay hoặc cái đầu heo luộc. Mong rằng, trong thời gian tới sẽ tiếp tục được sự quan tâm của các cấp, các ngành, mạnh thường quân hỗ trợ xây dựng lại để ngôi đình được khang trang và đầy đủ hơn”. 

Dù có bận rộn ra sao, mỗi lần đến lễ Kỳ yên, mỗi người dân trong vùng đều cố gắng đến đây để thắp lên nén hương nhớ cội nguồn, về những bậc tiền hiền đã khai sinh và bảo vệ vùng đất này và tin vào một tương lai xán lạn. Trong khói nhang nghi ngút từ thẳm sâu tìm thức nghe vọng về một thuở xa xưa thời mở làng lập ấp.

DNT