Những bầy ong và “thợ học việc”

Câu chuyện của chúng tôi đi từ những chai mật ong, hương vị rồi lan sang chuyện “thợ ăn ong bị phản kèo”. Tức là mới vừa tiếp cận dưới gốc cây đã bị bầy ong phía trên ào xuống chích. Có những ổ ong dữ, “đánh rát” đến mức lắm khi thợ ăn ong phải bỏ ổ, bữa khác mới dám quay lại lấy.

Muôn vẻ “phản kèo”...

Đã là “thợ ăn ong” thì chuyện bị ong đánh có thể nói là “chuyện cơm bữa”. Dân ăn ong gọi đây là “phản kèo”. Với thợ ăn ong bây giờ thì đồ bảo hộ đơn giản chỉ là quần, áo dầy, trên đầu trước khi lên kèo thì chụp một túi lưới mùng để phòng bọn ong chích lỡ “trúng con mắt” thì coi như xong. Còn tay, chân thì chủ yếu là để trần. Bị vài mũi vào tay hoặc có khi bị bu chích dầy trên lưng, về dỡ áo ra gỡ kim cũng mệt thì là chuyện thường. Vậy nhưng có những bầy ong “đánh rát” đến mức cả nhóm thợ ăn ong phải chạy “cong đuôi”! Đó là chuyến đi ăn ong ở ven rừng bần Mỏ Ó.

Ngay mùa bông bần nở rộ. Toàn và Kính tin chắc “sẽ trúng” khi rảo một vòng đã thấy từ xa một chúm 4 - 5 ổ gần nhau. Dưới thấp có, trên cao cũng có. Cả hai chia cúi, phân chia kèo cao thì Kính lên, kèo thấp thì Toàn lên rồi ban vào. Oái oăm là cả hai đều không thấy một ổ khá lớn đóng ở một cây mắm gần đó vì chỉ lo “ngước nhìn trời”. Cứ nhắm hướng đọt bần mà “ban ào ào” ngang bụi cây mắm rậm rạp thì nghe rào rào rồi... tối tăm mặt mũi bởi lúc đó, ngoài quần áo, thùng đựng bầu mật thì chưa đến lúc chụp túi lưới lên đầu. Cả hai tuôn chạy theo hướng ngược lại mà khổ nỗi, bãi bồi sình lún nửa bắp chân làm sao chạy nhanh cho được?

Nhất Toàn kể: “Cái lưng áo lúc đó cứ như có ai đang cầm nắm sỏi chọi mình liên tục nghe bực, bực, bực... Còn trên đầu thì thôi đen luôn! Chạy được hơn 50 chục thước mà bầy ong vẫn bám theo đánh dữ. May là ra tới gần bờ đê thì thấy một đám bui bui rậm nên cả hai nhào vô đó ngồi sát xuống. Bầy ong bay rào rào qua đầu. Tới lúc đó, cả hai mới “lên khói 2 cây cúi” rồi lủi lên bờ đê nằm thở! Chuyến đó về rêm mình hai ba bữa”.

Một ổ ong rừng lạ với 2 tàn.

Những nguyên nhân mà ổ ong thường “phản kèo thợ ăn ong” thì có nhiều, nhưng nhiều nhất đều có nguyên do trước đó đã bị người ta chọc, phá! Chuyện của anh Cảnh ở Cổ Cò cách đây tầm 5 năm là một điển hình. Ngay đầu đường nước nhà anh có một ổ ong mật lớn đóng trên nhánh bần, anh cũng tính đợi vài bữa thì sẽ “kêu Nhất Toàn vô coi sao”. Bữa đó anh đang lui cui móc đường nước thì ông em bạn rể đi ngang qua lấy cục đất chọi vô giữa ổ ong rồi bỏ chạy. Bầy ong túa xuống “dập” cái người đang lui cui móc mương. “Tui với con chó phèn chạy tuốt ngoài đồng hơn 500 thước, nó mới hết bu theo. Hơn 200 con vịt đẻ nhốt ở mé sông bị đánh phù đầu nằm la liệt. 4 con heo của tui trong chuồng ong đánh bầm mình nằm vừa la vừa thở. Mặt tui thì sưng chù ù... ngồi gỡ kim cho con phèn mà nó cứ rên ử ử. Tui điện ra hỏi thằng em bác sĩ thú y chớ giờ cứu sao? Nó trả lời... Kêu lái vô coi họ cân hông? Rút cuộc bán 4 con heo chỉ được phân nửa giá”!

Nhất Toàn hướng dẫn tôi và Lâm Huy bài học vỡ lòng để “lỡ có bị phản kèo” thì còn đường để đỡ: “Khi bị ong mật đánh thì đừng bao giờ đập! Cứ để tự nhiên khi nào nó bỏ kim thì thôi. Còn chạy thì nên chạy xuôi theo hướng gió và để ý tìm những lùm cây rậm rạp mà chui vô đó ngồi hoặc nằm sát xuống. Bầy ong mật đụng bụi cây rậm sẽ “dội ra”... khi đó mới quơ lá khô, lá mục để “lên khói” xua bầy ong đi. Ong mật sợ khói nên nếu có thấy ai bị ong mật đánh thì chỉ cần bó vài cây đuốc rồi lên lửa, lên khói vô xua đi chứ đừng lấy chà chôm mà đập! Càng đập thì bầy ong càng bu vô”! 

Thợ học việc “bị ăn đòn vì cãi thầy”!

Được sự động viên của “những người bạn ăn ong”, tôi vào vai một thợ học việc ăn ong với ổ ong đầu tiên là ổ ong ruồi đóng trên một cây mai nhỏ. Chỉ với 1 cây kéo cắt cành, 1 điếu thuốc lá và vài lần phun khói vào ổ ong này, tôi đã có thể thoải mái di dời ổ ong đến nơi tôi muốn.

Chuyến học việc thứ hai của tôi dưới sự hướng dẫn của Nhất Toàn là một ổ ong rừng lớn, đóng trên một kèo của cây ngái chỉ cao tầm 2m. Chuyến này, tôi được thủ kỹ với áo vải dầy và bao lưới trùm đầu để đề phòng bất trắc. Chưa tính đến chuyện vì “nhát gan” nên chuyện “khói lửa của tôi cũng mù mịt” cả góc vườn. Ổ đóng thấp, lại nằm trong bờ trúc kín gió nên có chuyến “học việc” này của tôi cũng diễn ra suôn sẻ! 

Đúng là “tổ đãi” khi cuối con hẻm nhà tôi đi ra ruộng có một khu đất rộng trồng bạch đàn, cỏ cây dại lên um tùm. Trong một lần ra ruộng chơi, tôi phát hiện một ổ ong mật lớn đóng trong bụi bình bát mà kèo chỉ cao chưa tới 2 thước. Ổ ong lớn đóng kín từ dưới gốc lên tới đầu kèo. Đúng là “trúng mánh”!!! Buổi sáng, tôi vô sát cận ổ ong tầm 2m và chỉ dừng lại khi thấy bầy ong “rung cánh lên dọa”!? Ổ quá hiền!!! Hăng máu... đợi sáng thứ bảy tôi bèn rủ một người bạn (BS.Q) cùng cậu con trai tên Khánh “đi ăn ong”. Hai cha con thủ một cây cúi lớn, riêng tôi 1 cây cúi và chỉ mang theo cây dao nhỏ cùng 1 bịch nilông đựng bầu mật và tàn ong non khi sửa ổ. “Lên khói... vô kèo”... Đúng là “tay ngang” nên khói mù mịt cả góc vườn, bọn ong tán loạn. Tôi “thực hành đúng bài” là khói lên dầy, un từ dưới thấp lên vừa nhanh, vừa đều cả hai bên. Vẫn còn một đám bu kín bầu mật nên lấy dao gạt xuống (không dám dùng tay không)... Chỉ sau 3 phút là đã xong 3 dao để lấy bầu mật bỏ vào bịch nilông. Dao thứ 4 sửa ổ... lấy tàn ong non. Xong... chưa đầy 5 phút. Bầu mật còn hơi non nên chỉ được tầm hơn 1 lít nhưng là mật “bông cau” vàng ươm, thơm lừng. Bữa trưa hôm đó thì Khánh được mẹ chế biến món “nhộng ong tẩm bột chiên giòn” quá đã!

Quá phấn khích nên tầm 3 tuần sau tôi đã bị “dính đạn” khi đầu giờ chiều chủ nhật đã “nhấm nháp chút đỉnh nên hăng máu” rủ người bạn V.L xuống chụp ảnh tôi và ổ ong này khi anh vừa sắm chiếc máy ảnh Sony A.6000. Thủ sẵn cây cúi lớn để phòng ngừa... khoảng gần 6 giờ, nắng gần tắt tôi và anh ra ổ ong. Xui xẻo thế nào mà khi vừa vào cách ổ ong tầm 2 thước thì vấp một chùm dây rau muống và ngã thẳng vào ổ ong. Vừa chống tay thì chỉ nghe... rào... rào... rào... Bọn ong đã bu kín mặt! Để nguyên vậy và lùi ra tôi nhắc... “lên lửa liền đi”! Xui tận mạng khi chiều hôm đó có mưa lớt phớt nên bó cúi lá cau bị ẩm... đốt không cháy. Bầy ong đã “bu đen mặt” và V.L cũng bắt đầu bị chích vài mũi. “Vậy thì ông chạy đi”... và tôi đành để nguyên như vậy đi về nhà. Sau lưng áo bọn ong vẫn lao vào bực... bực... Còn đám đang bu trên đầu, trên mặt thì đã chích xong đang loay hoay “bỏ kim”. Đi hơn 100 thước vô đến nhà... vơ vội đống giấy báo trên bàn và “ra sân lên lửa”... Cuộn giấy báo lớn lúc này làm cây đuốc ướt bén lửa và khói lên mịt... Bầy ong giãn ra hết.

Bước vào nhà và lên giường nhờ vợ và con gái lấy nhíp nhổ kim, đầu tiên là vùng mặt, sau đó rải ra vùng cổ, rồi trong tóc... Tất nhiên là “quá xá nhức”! Vợ tôi cứ nằng nặc đòi “gọi xe cấp cứu” nhưng tôi cản lại “Cứ từ từ...” dù mắt lúc này mở hết lên rồi?! Đêm đó tôi bắt đầu “nóng lạnh từng đợt”. 8 giờ hôm sau từ cơ quan vợ điện về hỏi: “Anh đi bệnh viện chưa?”. “Đi làm gì?”. Thật ra lúc này tôi đang “thực hành bài cuối cùng” là khi bị phản kèo dữ thì việc đầu tiên là theo dõi nước tiểu của mình, nếu tiểu gắt nhưng nước tiểu vẫn màu vàng hoặc vàng hơi sậm thì vẫn ổn! Nhưng nếu nước tiểu chuyển sang màu hơi hồng thì... “đi nhà thương cho gấp”! Hóa ra tôi đã “cãi thầy” khi quên bài học đầu tiên khi lớ xớ gần mấy ổ ong là “không được phép có rượu, bia trong mình. Không xài dầu thơm, dầu gió”.

Đôi lời cuối cùng về ba người bạn

Ruộng đồng ở xã Thạnh Thới An bây giờ hầu hết đều là đất thuộc. Con rạch An Nô sau nhiều lần cải tạo giờ là nguồn cấp nước và tiêu nước cho cả vùng rộng lớn làm được cả 3 vụ lúa. Vậy nên cũng không lạ gì khi cả “3 người bạn ăn ong” ở đây đều là những nhà nông không tệ. Nhất Toàn hiện có hơn 40 công ruộng và vườn. Đến mùa là bận rộn với ruộng lúa tới kỳ thu hoạch. Còn hàng ngày, anh và vợ cùng chăm đàn bò sữa. Bạn “ăn ong” Văn Kính cũng là một nhà nông đa tài khi hiện tại, ngoài việc canh tác hơn 60 công lúa, anh và vợ còn chăm một bầy heo nái, heo thịt hơn chục con. Chinh Chiến cũng làm hơn 25 công ruộng nhưng nay đã ổn định khi là công nhân một nhà máy trên thành phố. Với họ thì nguồn thu nhập chính vẫn là từ trồng trọt, chăn nuôi...

Có thể khẳng định rằng họ là những nhà nông sản xuất “có hạng” ở vùng đất bưng điên điển – An Nô. Vậy nhưng cái duyên với những bầy ong đã gắn kết họ với nhau mỗi khi rảnh việc đồng áng. Nguồn thu từ những bầu mật ong rừng chỉ là một khoản thu nho nhỏ mà thôi. 

C.T.L