Đội hình nộm, ngựa diễu hành…

Theo ghi nhận của chúng tôi, vào khoảng 19 giờ, tại đoạn Tỉnh lộ 8 thuộc ấp Hà Bô, từng đoàn Protip do các nghệ nhân Khmer thiết kế bắt đầu rước - diễu hành qua lại, tạo sinh khí của đêm hội rất nhộn nhịp. Cùng đi với chiếc Protip, còn có đội múa khỉ, chhăy dăm, robăm và cả vị sư chúc phúc cho mọi người được bình an.

Đang xem chiếc Protip của đội mình, chú Trà Diêl - người cao niên tại ấp Hà Bô cho biết: “Tại đây, lễ hội này diễn ra từ nhiều năm nay. Cứ sau lễ xuất hạ, mỗi phum sóc có đông đồng bào Khmer sinh sống, họ cùng nhau đóng góp một ít tiền để thiết kế và dựng lên các mô típ cho Protip. Có xóm thì họ làm ngôi chánh điện, có xóm thì thiết kế một số công trình kiến trúc của chùa… Thấy người lớn trong xóm làm, thì mấy đứa cháu thiếu niên cũng học cách và làm theo để có được chiếc Protip cỡ nhỏ rước cùng với người lớn cho vui. Đây trở thành phong trào và duy trì nét sinh hoạt văn hóa đặc trưng của bà con Khmer nơi đây”.

Chiếc Protip con rồng lung linh trên dòng kênh.

Không chỉ ánh đèn lung linh, sắc màu rực rỡ trên đường, mà ở dưới kênh một chiếc Protip có mô típ con rồng, do các nghệ nhân Khmer ở ấp Chắc Tưng (Tài Văn) cùng nhau sáng tạo cũng rực rỡ sắc màu. Con rồng này có chiều dài gần 10m và cao 5m, thân rồng được làm bằng sắt, trang trí bóng đèn màu một cách tỉ mỉ và công phu.

Nghệ nhân Vương Phương - một trong những người trong nhóm đưa ra ý tưởng này chia sẻ: “Mục đích chúng tôi đến đây tham gia đêm hội không chỉ muốn cho bà con chiêm ngưỡng chiếc Protip con rồng đẹp, mà còn mang nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc và xuất phát theo truyền thuyết của Phật giáo là cúng chiếc răng nanh Phật Thích Ca được rắn thần Naga cất giữ nơi long cung. Ngoài ra, Protip cũng tượng trưng cho hàm răng dưới của Đức Phật ở lại hạ giới độ trì chúng sinh. Theo quan niệm của đồng bào Khmer qua một năm lao động sản xuất và sinh hoạt hàng ngày, con người đã làm ô uế đến thiên nhiên, nên con người làm lễ cúng để tạ lỗi. Từ ý nghĩa đó, nhóm chúng tôi (có 5 người) quyết tâm làm hơn 10 ngày để hoàn thành mô típ này. Sau khi trôi nổi trên dòng kênh, được bà con xem đánh giá cao và khen ngợi, chúng tôi cảm thấy rất vui, hạnh phúc. Nếu có điều kiện chúng tôi sẽ tham gia hội thi Lôi Protip sắp tới ở Sóc Trăng”. 

Nhiều chiếc Protip khoe sắc.

Theo ông Trà Diêl, sau khi thỉnh các vị sư tụng kinh tưởng nhớ đến Đức Phật tại ngôi sala, vị Acha chủ lễ đốt nhang, đèn cầy rồi nói lên lòng biết ơn của bà con đối với vị thần kôong kea (thần nước) đã đem lại mưa thuận gió hòa và mong thần ban cho mọi người mạnh khỏe, thời tiết mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu. Khi nghi lễ kết thúc, một số chiếc Lôi Protip được thả trên kênh rạch nơi cộng đồng cư trú.

Trước đó (đêm 24-10), cùng với các lễ nghi Bunh Chênh vesa (lễ xuất hạ), tại các chùa Nam Tông Khmer cũng diễn đồng loạt tổ chức Lôi Protip và diễu hành trên các tuyến đường, lộ giao thông nông thôn nơi khu dân cư sinh sống. Mỗi chùa được các nghệ nhân có ý tưởng thiết kế mô típ khác nhau, nhưng chủ yếu thiết kế mô típ theo ngôi chánh điện, nhằm tạ ơn thần mặt đất (Prés thôrni) và thần nước.

Với những ý nghĩa đó, đêm hội Protip khép lại để lại nhiều ấn tượng đẹp đến người dân địa phương cũng như du khách gần xa khi tận mắt chứng kiến với nhiều hoạt động phong phú, sinh động, góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer ngày càng phát triển.

Thạch Pích