Hàng triệu người hành hương về đất Tổ trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng. Ảnh: Phương Thanh

Trong tâm thức của mỗi con dân nước Việt Nam từ bao đời nay, Vua Hùng là người đã có công dựng nên nước Văn Lang - Nhà nước sơ khai đầu tiên của dân tộc Việt Nam. Do đó, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương luôn chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong đời sống tâm linh và tình cảm của các thế hệ con dân nước Việt hàng ngàn năm qua. Tín ngưỡng này vừa thiêng liêng, vừa cụ thể, nhưng cũng vừa là điểm tựa tinh thần gắn kết, từ đó tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để cùng nhau cố kết cộng đồng trong hành trình dựng nước và giữ nước.

Với những giá trị văn hóa tâm linh, tín ngưỡng được vun đắp qua nhiều thế hệ, Lễ hội Ðền Hùng từ bao đời đã vượt ra khỏi một lễ hội thông thường, trở thành điểm tựa tinh thần, sức mạnh tâm linh, điểm hội tụ của tinh thần đại đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Ý nghĩa tâm linh đó đã vượt ra ngoài biên giới, là lời hiệu triệu muôn triệu trái tim con dân đất Việt hướng về quê hương với hai tiếng “đồng bào” thiêng liêng và sâu sắc. Nhiều kiều bào ta ở nước ngoài tìm về Ðền Hùng dâng hương, xin chân nhang và Đất Tổ đem về thờ ở nước bạn…

Theo thống kê, tỉnh ta có 326 di tích thờ Hùng Vương và các nhân vật liên quan đến thời đại Hùng Vương. Có thể nói Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được phủ rộng với mật độ dày đặc ở tất cả các làng xã, trong đó Đền Hùng là trung tâm thực hành tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương lớn nhất và lâu đời nhất trong tiến trình phát triển lịch sử của dân tộc Việt Nam. Di sản tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương không chỉ riêng ở tỉnh Phú Thọ mà trải khắp đất nước Việt Nam với 1.417 di tích thờ cúng trong cả nước. Ngày 6-12-2012, tại Paris - Thủ đô nước Cộng hòa Pháp, Tổ chức Văn hóa Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) đã  công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Phú Thọ, mà còn là niềm vui chung của cả dân tộc Việt Nam. Sau 3 năm được vinh danh, tỉnh ta đã và đang triển khai nhiều hoạt động bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của nhân loại. Tỉnh Phú Thọ cùng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã xây dựng chương trình hành động quốc gia bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ; công bố kế hoạch cụ thể để thực hiện chương trình hành động quốc gia được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Việc làm này không chỉ để bảo tồn, phát huy giá trị Di sản mà còn là thực hiện cam kết với UNESCO về bảo tồn Di sản văn hóa phi vật thể theo nội dung Công ước 2003.

Ông Lưu Quang Huy, Giám đốc Khu di tích lịch sử Đền Hùng cho biết: Những năm qua, Ban quản lý Khu di tích đã triển khai rất nhiều giải pháp trong công tác quản lý lễ hội, quản lý các hoạt động văn hoá ngày càng quy cũ, chặt chẽ, nền nếp. Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng được đánh giá là một trong những lễ hội mẫu mực, quy mô, bài bản, trang nghiêm, thành kính ở phần lễ và phong phú, hấp dẫn ở phần hội. Sau khi tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương được UNESCO vinh danh, lượng khách hành hương về Đền Hùng những năm gần đây tăng hơn trước, khách thập phương về thắp hương bái tổ đều các ngày trong năm chứ không chỉ tập trung vào ngày Giỗ Tổ mùng 10 tháng 3. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương mùng 10 tháng 3 âm lịch năm nay, cùng thời điểm tỉnh Phú Thọ thay mặt đồng bào cả nước dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Điện Kính Thiên trên đỉnh Nghĩa Lĩnh, các địa phương ở Phú Thọ và các tỉnh thành trong cả nước có đền thờ Hùng Vương và các tướng lĩnh thời đại Hùng Vương cũng sẽ đồng loạt làm lễ dâng hương, tri ân công đức các bậc tiền nhân có công mở núi, đắp nền, dựng nên bờ cõi. Hàng năm, Khu di tích lịch sử Đền Hùng tập huấn, hướng dẫn nghi thức hành lễ cho các cụ cao tuổi, tổ chức thi tuyển chủ từ tại các đền thuộc Khu di tích và các đền thờ Hùng Vương ở địa phương, tạo điều kiện cho người dân tự nguyện thực hành nghi lễ tín ngưỡng về bảo tồn di sản văn hóa. Thực hiện công tác đầu tư, tôn tạo, tu bổ theo quy hoạch và dự án tổng thể được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nhiều hạng mục trong Khu di tích lịch sử Đền Hùng đã được tu bổ, tôn tạo hoặc xây dựng mới như thay mới toàn bộ đường bậc từ cổng chính lên đền Thượng, tôn tạo sân đền Hạ, công trình Cổng biểu tượng vào Khu di tích; xây dựng cảnh quan khu vực chân núi như hoàn thành đường trục hành lễ, bãi đỗ xe, hồ sinh thái. Các công trình được tu bổ khang trang, sạch đẹp đã tạo ấn tượng tốt đẹp cho đồng bào hành hương về lễ Tổ. Khu di tích lịch sử Đền Hùng cũng tiến hành xây dựng đề cương dự án trình UBND tỉnh phê duyệt; tham mưu với UBND tỉnh thành lập Hội đồng nghệ thuật, lập Đề án tổ chức và thể lệ thi tuyển “Sáng tác phác thảo Tượng đài Hùng Vương”. Đây là một công trình có tầm đặc biệt quan trọng, do đó trong những ngày diễn ra Lễ hội Đền Hùng năm nay, những tượng đài Hùng Vương qua vòng tuyển chọn sẽ được trưng bày tại Khu di tích để trưng cầu ý kiến rộng rãi trong nhân dân.

Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng, những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đầu tư tôn tạo làm cho Đền Hùng ngày càng tôn nghiêm, hoành tráng hơn. Năm 2004, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển Khu di tích lịch sử Đền Hùng đến năm 2015. Năm 2009, Khu di tích được Chính phủ công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt. Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người về thăm Đền Hùng là: “Phải trồng thêm nhiều hoa, cây cối để xây dựng Đền Hùng trở thành một công viên lịch sử cho các cháu sau này đến thăm viếng”, Đền Hùng đã được quan tâm đầu tư xứng tầm là Khu di tích quốc gia đặc biệt. Theo quy hoạch, khu một gồm đền, chùa, tháp, Lăng Vua Hùng và rừng nguyên sinh với diện tích 32ha sẽ được bổ sung tôn tạo. Khu vực hai là vùng bảo vệ cảnh quan Khu di tích sẽ được bố trí các công trình phục vụ lễ hội. Khu trung tâm lễ hội có các công trình: Trục hành lễ, quảng trường trung tâm, khu tiếp đón..., khu làng du lịch văn hoá thời Hùng Vương; tháp Hùng Vương và làng du lịch sinh thái đặc trưng các vùng, miền đất nước; các khu rừng phía bắc, rừng phía nam, khu trồng cây lưu niệm và khu nhà văn hoá thanh, thiếu niên Hùng Vương. Để xây dựng Đền Hùng ngày một quy mô, đáp ứng mong mỏi của hàng triệu người dân khi về Giỗ Tổ Đền Hùng, Thủ tướng Chính phủ vừa đồng ý chủ trương đầu tư Dự án hoàn thiện tu bổ, tôn tạo hạ tầng, cảnh quan Trung tâm lễ hội - Khu di tích lịch sử Đền Hùng. Theo đó, cơ quan chức năng sẽ đầu tư cải tạo Bảo tàng Hùng Vương nhằm bảo đảm điều kiện lưu giữ, nghiên cứu các hiện vật, cải tạo không gian trưng bày, tạo môi trường tham quan khang trang, thuận lợi phục vụ khách du lịch; xây dựng, tôn tạo cảnh quan đồi Công Quán thành khu cảnh quan sinh thái đáp ứng yêu cầu phục vụ lễ hội và thăm quan du lịch; tiếp tục đầu tư khu Trung tâm lễ hội (giai đoạn 3) nhằm xây dựng hoàn chỉnh, đồng bộ cảnh quan không gian Khu di tích lịch sử Đền Hùng theo quy hoạch, kết nối hài hòa với không gian cảnh quan chung nhằm tạo dựng một Trung tâm lễ hội hoàn chỉnh...

Trong 6 năm trở lại đây, với trên 700 tỷ đồng từ ngân sách Nhà nước, kinh phí công đức của các tổ chức, cá nhân để tôn tạo, tu bổ xây dựng các nhóm dự án như: Nhóm dự án bảo tồn, tôn tạo di tích (Đền Thượng, Đền Trung, Đền Giếng, Đền Hạ, Chùa Thiên Quang); cảnh quan sân vườn; cải tạo hệ thống đường bậc trên núi Nghĩa Lĩnh; xây dựng mới đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ và đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân; nhóm dự án Khu trung tâm lễ hội; nhóm dự án phát triển rừng quốc gia Đền Hùng đã cơ bản hoàn thành. Các nhóm dự án đang được triển khai đầu tư như: Nhóm dự án các công trình du lịch dịch vụ; nhóm dự án hạ tầng kỹ thuật; nhóm dự án phát triển kinh tế các xã vùng ven đang được triển khai đầu tư...

Thời gian tới, các công trình như: Nhà tiếp đón khách; tháp Hùng Vương và đặc trưng các vùng miền đất nước; tượng Hùng Vương; hệ thống hạ tầng kỹ thuật, cảnh quan và phát triển rừng quốc gia Đền Hùng sẽ tiếp tục được đầu tư xây dựng, phát triển góp phần mở rộng quy mô nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng Đền Hùng - điểm đến tâm linh của người dân Việt Nam và du khách khắp nơi trên thế giới!

Hội Toàn/Báo Phú Thọ