Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa ở Sóc Trăng - tiềm năng và thách thức

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông đã nhấn mạnh, chuyển đổi số trong văn hóa là bước đi quan trọng để Việt Nam có thể giữ vững giá trị truyền thống, đồng thời tận dụng công nghệ hiện đại để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Sóc Trăng, với nền văn hóa phong phú và đa dạng, có thể coi việc chuyển đổi số là cơ hội để bảo tồn các giá trị văn hóa địa phương, đặc biệt là các di sản văn hóa Khmer.

Sóc Trăng hiện có một kho tàng di sản văn hóa độc đáo với gần 100 di tích cấp tỉnh, trong đó nổi bật là các ngôi chùa Khmer như: chùa Dơi, chùa Chén Kiểu, cùng với các lễ hội như Lễ hội Oóc om bóc - Đua ghe ngo thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm. Nếu các di sản này được số hóa, sẽ không chỉ giúp bảo vệ trước những biến đổi của thời gian mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho việc phát triển du lịch thông minh và các dịch vụ văn hóa trực tuyến.

Việc ứng dụng công nghệ số vào bảo tồn di sản văn hóa đã được thực hiện ở nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, tiêu biểu như các dự án số hóa di sản tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám hay Bảo tàng Mỹ thuật. Đối với Sóc Trăng, việc áp dụng những công nghệ tiên tiến như AI, VR và AR để xây dựng các tour du lịch ảo về di sản Khmer hay tái hiện các lễ hội truyền thống là hoàn toàn khả thi. Điều này không chỉ nâng cao trải nghiệm cho du khách mà còn tạo điều kiện để bảo tồn và quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống đến với các thế hệ sau.

Thực tế, Sóc Trăng đã triển khai một số dự án số hóa nhỏ lẻ, chẳng hạn như dự án số hóa di sản văn hóa Khmer và các di tích lịch sử cấp tỉnh. Tuy nhiên, do thiếu cơ sở hạ tầng mạng đồng bộ ở các vùng sâu, vùng xa và sự hạn chế về nhân lực chuyên môn, các dự án này chưa đạt được hiệu quả toàn diện. Để vượt qua những khó khăn này, tỉnh cần đầu tư mạnh hơn vào hạ tầng công nghệ, đồng thời khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

Một trong những bước đi quan trọng mà Sóc Trăng có thể xem xét là liên kết với các tổ chức giáo dục và doanh nghiệp công nghệ để đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu về chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa. Việc nâng cao kỹ năng công nghệ cho cán bộ quản lý di sản, cùng với sự tham gia của cộng đồng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số. Ngoài ra, cần khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào phát triển du lịch số, sử dụng công nghệ để tạo ra các sản phẩm dịch vụ mới, qua đó thúc đẩy nền kinh tế số địa phương.

Thực hiện những cải tiến này không chỉ dừng lại ở việc số hóa dữ liệu, mà cần xây dựng các nền tảng văn hóa số tương tác cao, giúp người dân có thể tiếp cận dễ dàng các thông tin về di sản, lễ hội và các giá trị văn hóa địa phương. Các nền tảng này có thể là các ứng dụng di động, website hoặc thậm chí là các sản phẩm giải trí tương tác trực tuyến, nơi người dùng có thể tìm hiểu về các di sản văn hóa thông qua hình ảnh 3D, video và các nội dung tương tác khác.

Sử dụng hình ảnh thực của chùa Dơi, công nghệ AI đã tạo ra bức ảnh với yêu cầu miêu tả về chuyển đổi số trong văn hóa.

Chẳng hạn, việc xây dựng một ứng dụng di động hướng dẫn tham quan ảo các di tích như chùa Dơi, chùa Chén Kiểu, hay khu di tích Bảo tàng Khmer sẽ giúp du khách có thể dễ dàng khám phá các di sản này mọi lúc, mọi nơi. Đặc biệt, những trải nghiệm thực tế ảo (VR) về các lễ hội truyền thống như Lễ hội Oóc om bóc sẽ mang đến những trải nghiệm sống động và hấp dẫn hơn cho du khách, ngay cả khi họ không thể trực tiếp tham gia.

Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi số thực sự hiệu quả, không chỉ cần đến sự đầu tư về công nghệ mà còn phải thay đổi nhận thức của các cấp lãnh đạo và người dân địa phương về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong văn hóa. Các cuộc hội thảo, đối thoại về chuyển đổi số có thể được tổ chức để lắng nghe ý kiến từ các chuyên gia, doanh nghiệp và cộng đồng. Điều này sẽ giúp Sóc Trăng định hình được hướng đi rõ ràng hơn trong quá trình chuyển đổi số.

Một trong những điểm cần lưu ý là việc xây dựng văn hóa số trong cộng đồng, đặc biệt là với thế hệ trẻ. Văn hóa số không chỉ đơn thuần là việc sử dụng công nghệ, mà còn bao gồm các giá trị đạo đức, cách ứng xử và làm việc trên môi trường số. Chính vì vậy, Sóc Trăng cần xây dựng một chiến lược dài hạn để không chỉ nâng cao nhận thức về chuyển đổi số mà còn hình thành nên thói quen làm việc và giao tiếp đúng mực trong không gian kỹ thuật số.

Với sự quan tâm của các cấp chính quyền và sự tham gia của cộng đồng, Sóc Trăng hoàn toàn có thể trở thành một tỉnh tiên phong trong việc chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn mở ra những cơ hội lớn trong phát triển du lịch và kinh tế số. Nếu Sóc Trăng thực hiện thành công các chiến lược chuyển đổi số, nền văn hóa phong phú và đa dạng của tỉnh sẽ được lan tỏa mạnh mẽ hơn, không chỉ trong nước mà còn vươn ra thế giới.

HUỲNH VŨ LAM